Szybko rosnące guzy u psa. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie

Zdjęcie: troje psów są przytuleni do siebie i wszystkie mają szybko rosnącego guza

Skąd się biorą gwałtownie rosnące guzy u psa?

Szybko rosnące guzy u psa mogą mieć wiele różnych przyczyn – od predyspozycji genetycznych, wieku i płci, aż po czynniki środowiskowe i infekcje. Niektóre rasy psów, takie jak golden retriever, bokser czy labrador, są podatne na rozwój nowotworów. Dziedziczą pewne cechy z pokolenia na pokolenie. Starsze osobniki stają się bardziej narażone na rozwój guzów ze względu na naturalne procesy starzenia się organizmu i kumulację czynników ryzyka. Niektóre zmiany, takie jak guzy gruczołu sutkowego, występują częściej u samic. Wynika to z wpływu hormonów płciowych na rozwój nowotworów.

Właściciele starszych psów oraz samic powinni być bardziej czujni i regularnie badać swoje zwierzęta. Za szybki rozwój zmian nowotworowych, m.in. pod postacią guza, mogą odpowiadać także:

• ekspozycja na szkodliwe substancje chemiczne – pestycydy, herbicydy, dym tytoniowy, nisko zawieszone pyły;
• otyłość;
• niezdrowe żywienie;
• niska aktywność fizyczna;
• wirus brodawczaka psiego (CPV).

Łagodne i złośliwe guzy u psów – przykłady

Łagodne, choćby gwałtownie rosnące guzy u psa pozostają nieinwazyjne i nie przenikają do innych tkanek ani narządów. Powodują odczuwalne przez zwierzaka dolegliwości w związku z ich rozmiarem lub lokalizacją:

• lipoma – guz tłuszczowy, zwykle występuje pod skórą. Jest miękki i elastyczny, może osiągać bardzo różne rozmiary. Lipomy są najczęściej spotykane u starszych psów, zwłaszcza z nadwagą. Mogą wymagać usunięcia, jeżeli powodują dyskomfort lub ograniczają ruchy zwierzęcia;
• guzy włókniakowate – rozwijają się z tkanki łącznej. Pojawiają się w różnych miejscach na ciele psa, np. skórze, śluzówce i narządach wewnętrznych. Zwykle są wolno rosnące i nie powodują bólu, ale są wyjątkowe przypadki.

Inne łagodne guzy u psów obejmują między innymi brodawki, które są spowodowane infekcjami wirusowymi, czy gruczolaki, które rozwijają się z gruczołów wydzielniczych. W większości przypadków nie stwarzają poważnego zagrożenia dla zdrowia czy życia czworonoga. Mimo tego warto je monitorować i konsultować z weterynarzem.

Złośliwe i gwałtownie rosnące guzy u psów

Złośliwe guzy to nowotwory, które mają zdolność do inwazji i przerzutów, co oznacza, iż mogą rozprzestrzeniać się na inne części ciała psa. Do tej grupy należą między innymi:

• mastocytoma – rozwija się na skórze z komórek tucznych układu immunologicznego. Może występować u psów w każdym wieku;
• mięsaki – kategoria guzów z tkanki mięśniowej, łącznej, nerwowej czy kostnej. Najczęściej występują na kościach, mięśniach i organach wewnętrznych. zwykle są agresywne i gwałtownie rosnące, przez co wymagają wczesnego rozpoznania i rozpoczęcia terapii;
• nowotwory gruczołu sutkowego – dotykają głównie u samic. Mogą być hormonozależne.

Inne złośliwe guzy u psów obejmują między innymi raki, takie jak rak skóry, rak jamy ustnej, rak płuc czy rak pęcherza moczowego. Leczenie złośliwych guzów zależy od rodzaju guza, jego stopnia zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia psa. W większości przypadków leczenie obejmuje chirurgię, radioterapię, chemioterapię lub terapie celowane.

Diagnostyka gwałtownie rosnącego guza u psa

To właściciel, opiekun decyduje o tym, kiedy i jak gwałtownie stwierdzi obecność zmian – dlatego głaskanie i inne pieszczoty warto połączyć z badaniami. Za każdym razem należy być wyczulonym na wszelkiego typu guzki, narośla, nieprawidłowości w strukturze tkanek czy zmiany skórne. Wystarczy delikatnie przesuwać dłonie po ciele psa – nie tylko powierzchni futra. Najłatwiej wyczuć gwałtownie rosnącego guza u psa, który będzie zlokalizowany na głowie, kufie, nosie, uszach, szyi, klatce piersiowej, brzuchu, tułowiu i łapach.

Nieco trudniej będzie w przypadku nasady ogona, odbytu i genitaliów. Niektóre osoby brzydzą się dotykać okolic intymnych zwierzaka. Specjaliści zalecają przemóc opory, założyć jednorazowe rękawiczki i dbać o higienę. Jeśli gdziekolwiek wystąpią jakiekolwiek guzki, narośle, zmiany w kształcie lub wyglądzie tkanek, zaczerwienienia, opuchlizny, krwawienia albo inne, niepokojące objawy, trzeba zgłosić się do weterynarza. choćby jeżeli zmiana wydaje się niewielka, lepiej to sprawdzić specjalistycznymi metodami i narzędziami, niż zignorować potencjalny problem.

Badania weterynaryjne – sposoby rozpoznawania gwałtownie rosnących guzów u psa

Lekarze weterynarii zaczynają od badań palpacyjnych. Własnoręcznie sprawdzają i wyczuwają guzy. W niektórych przypadkach wystarczy dotyk i ocena wizualna, by prawidłowo rozpoznać guza na podstawie wielkości, kształtu, konsystencji oraz ruchomości zmian nowotworowych oraz okolicznych tkanek. Do dokładniejszej diagnostyki albo potwierdzenia wstępnego rozpoznania wykorzystuje się między innymi:

• ultrasonografię;
• inne badania obrazowe – rentgen, rezonans magnetyczny, tomografię komputerową;
• biopsję pobranych fragmentów tkanki;
• testy laboratoryjne, markery.

Metody leczenia różnego typu psich guzów

Leczenie dużego czy małego, wolno albo gwałtownie rosnącego guza u psa zależy od rodzaju zmian, stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia zwierzęcia. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane terapie.

Chirurgia – zabiegi operacyjne

Chirurgiczne usunięcie guza jest często stosowane w przypadku łagodnych i złośliwych guzów, które są zlokalizowane w łatwo dostępnych miejscach, nie objęły wrażliwych organów i nie rozprzestrzeniły się na inne części ciała. Wskazania do chirurgii obejmują guzy powodujące ból, ograniczające ruchy psa, powodujące problemy z funkcjonowaniem narządów wewnętrznych lub zagrażające życiu zwierzęcia. Często wycina się nieco więcej tkankę – zmienione obszary z dodatkowym marginesem – aby zminimalizować ryzyko nawrotu.

W niektórych przypadkach może być również konieczne usunięcie okolicznych węzłów chłonnych lub innych struktur anatomicznych. Operacja niesie ze sobą ryzyko powikłań, takich jak infekcje, krwawienia, uszkodzenie nerwów czy problemów z gojeniem rany. Czasami właściciele nie wyrażają zgody na zabieg.

Chemioterapia

Silne leki, które hamują wzrost i rozmnażanie komórek nowotworowych, można stosować jako jedyną metodę leczenia lub w ramach terapii obejmującej kilka różnych sposobów postępowania. Najczęściej chemioterapię przeprowadza się w przypadkach, gdy gwałtownie rosnące guzy u psa:

• są złośliwe;
• mają tendencję do przerzutów;
• nie mogą być całkowicie usunięte chirurgicznie.

Podawanie mocnych substancji często wiąże się z nudnościami, wymiotami, utratą apetytu, osłabieniem, wypadaniem sierści czy obniżeniem odporności zwierzaka. W większości przypadków skutki uboczne są przemijające i można je łagodzić, głównie dzięki leków wspomagających.

Radioterapia

Wskazania do tej formy leczenia są takie same, jak w przypadku chemii. Polega na naświetlaniu guza dzięki promieniowania jonizującego, które niszczy komórki nowotworowe i hamuje ich wzrost. W jej trakcie mogą pojawiać się podrażnienia skóry, utrata sierści w miejscu naświetlania, stany zapalne śluzówek błon, osłabienie, wymioty czy biegunki. Działania niepożądane radioterapii również można ograniczyć lub całkowicie wyeliminować poprzez adekwatne wspomaganie organizmu. Zarówno dzięki farmaceutyków, jak i odpowiednio dopasowanej diety.

Terapie celowe, innowacyjne

Jedną z nowoczesnych metod są immunoterapie, w których wykorzystuje się układ odpornościowy czworonoga do walki z komórkami nowotworowymi. W niektórych przypadkach gwałtownie rosnący guz u psa można wyeliminować dzięki modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i przeciwciałom monoklonalnym. Pewne lecznice przeprowadzają terapie molekularne, które polegają na stosowaniu leków blokujących lub hamujących określone szlaki sygnałowe w komórkach nowotworowych. Preparaty takie jak inhibitory kinazy tyrozynowej są często bardziej selektywne i mają mniej skutków ubocznych niż chemioterapia.

Inne przykłady zaawansowanych metod leczenia zmian nowotworowych wśród zwierząt oraz działań uzupełniających podstawowe terapie:

• elektroporacja (EPT);
• krioterapia;
• termoablacja;
• terapia fotodynamiczna.

Szybko rosnące guzy u psów – zalecenia po leczeniu

Całkowite usunięcie złośliwych, groźnych zmian może zająć trochę czasu i poważnie osłabić organizm twojego pupila. Po terapii często konieczna jest rehabilitacja, która powinna wspomóc psa w odzyskaniu sprawność, uśmierzać ból oraz systematycznie zwiększać zakres wykonywanych ruchów. W tym celu wykorzystuje się m.in. masaże, ćwiczenia wzmacniające i inne zabiegi fizjoterapeutyczne. Program rehabilitacji zawsze układa się pod indywidualne potrzeby.

Duże znaczenie mają regularne wizyty kontrolne u weterynarza, które służą monitorowaniu stanu zdrowia czworonoga i szybkim wykrywaniu ewentualnych nawrotów czy przerzutów. Po rozwiązaniu problemu gwałtownie rosnącego guza u psa trzeba się też zatroszczyć o zdrowy tryb życia (żywienie, ruch, higiena, unikanie stresu i szkodliwych czynników) oraz poprawę jego jakości – w tym aspekty emocjonalne czy społeczne. Warto przestrzegać indywidualnych zaleceń i słuchać porad weterynarzy w tym zakresie.