4 miesięcy temu
Szacunek to podstawowa wartość, która leży u podstaw innych wartości. Szacunek jest ściśle związany z tym, jak traktujemy siebie i innych, czy respektujemy godność naszą i ludzi wokół nas. Aby było to możliwe, musimy mieć świadomość godności oraz wartości własnej i każdego innego człowieka.
Dom rodzinny jest miejscem, gdzie człowiek uczy się żyć w zgodzie z przekazywanymi mu wartościami. To tu każdy od najmłodszych lat przyjmuje przekonania, które kierują później jego sposobem myślenia, słowami i działaniami. Dziecko, które jest traktowane z szacunkiem, będzie rozumiało, iż zasługuje na szacunek. Obserwując szacunek pomiędzy członkami rodziny, jak również wobec innych osób, będzie uczyło się jak traktować innych.
Oczywiście szacunek jest czymś, co powinno towarzyszyć nam w codzienności, objawiając się w sposobie, w jaki zwracamy się do siebie wzajemnie. Uprzejmość wyraża się m.in. w słowach, takich jak „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam”. Również ton naszej wypowiedzi może świadczyć o szacunku lub jego braku, podobnie cała nasza postawa – czy rozmawiając z kimś, mamy z nim kontakt wzrokowy, czy potrafimy słuchać z uwagą, czy jesteśmy zainteresowani rozmówcą.
W jaki jeszcze sposób możemy okazywać szacunek? Nieraz słyszało się powiedzenia typu „dzieci i ryby głosu nie mają”. Takie podejście jest szkodliwe. Jest zaprzeczeniem szacunku. Wyraża ono, iż dziecko nie ma prawa głosu, nie liczy się. A zatem ważne jest uznawanie prawa każdego członka rodziny, w tym również dzieci, do posiadania własnego zdania w różnych sprawach. Warto dawać dzieciom prawo do wyrażania opinii w kwestiach, które je dotyczą, wykazywać postawę zaciekawienia zdaniem dziecka.
Kolejny element to akceptacja decyzji, które podejmują poszczególne osoby. Tym sposobem dajemy innym prawo do autonomii, co jest istotną częścią budowania poczucia własnej wartości, a co za tym idzie szacunku do siebie.
Niezwykle szkodliwe są frazesy, które wyrabiają w umyśle dziecka pewne fałszywe przekonania i ograbiają innych z szacunku, np. „głupia baba” czy „faceci to podgatunek”. o ile tego typu wypowiedzi padają z ust dorosłych, dzieci stosownie do nich będą później podchodziły do osób reprezentujących daną płeć. Również złe jest określanie w poniżający sposób osób należących do różnych grup społecznych. o ile pogardzamy kimkolwiek, to ta pogarda będzie wyczuwalna na zewnątrz i przekazywana dzieciom.
A zatem szacunek należy okazywać wszystkim ludziom i grupom społecznym oraz wypowiadać się o innych w sposób nie naruszający niczyjej godności.
Szacunek jest pomocny w nawiązywaniu nowych znajomości, a także w utrzymywaniu dobrych, trwałych relacji. Szanując innych, bierzemy pod uwagę ich uczucia. Inni czują się z nami dobrze, wzmacnia się ich poczucie własnej wartości, odczuwają swobodę, aby wyrażać własne potrzeby, emocje, opinie. Nie boją się, iż wprawimy ich w zakłopotanie, ośmieszymy czy upokorzymy.
Z kolei brak szacunku sprawia, iż budzą się w człowieku trudne emocje, takie jak gniew, wstyd czy smutek. Zdarza się, iż dorośli „dla dobra dziecka” robią pewne rzeczy w sposób raniący jego uczucia i wrażliwość.
Pismo Święte również zwraca uwagę na szacunek. Możemy przeczytać: „Niech żadne nieprzyzwoite słowo nie wychodzi z ust waszych, ale tylko dobre, które może budować, gdy zajdzie potrzeba, aby przyniosło błogosławieństwo tym, którzy go słuchają” (Ef 4,29). Nasze słowa powinny być budujące, przynoszące pożytek i dobro. To esencja szacunku wyrażanego słowami.
W innym fragmencie Biblii znajduje się przesłanie skierowane szczególnie do rodzin: „A zatem niechaj i każdy z was miłuje żonę swoją, jak siebie samego, a żona niechaj poważa męża swego. Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom swoim w Panu, bo to rzecz słuszna. Czcij ojca swego i matkę, to jest pierwsze przykazanie z obietnicą: Aby ci się dobrze działo i abyś długo żył na ziemi. A wy, ojcowie, nie pobudzajcie do gniewu dzieci swoich, ale napominajcie i wychowujcie je w karności, dla Pana” (Ef 5,33-6,4).
Relacje pomiędzy wszystkimi członkami rodziny powinny opierać się na miłości i szacunku. Otoczone taką atmosferą dzieci mają polecenie posłuszeństwa wobec rodziców. Szacunek jest przez nie okazywany poprzez posłuszeństwo. Jednocześnie fragment ten mówi, iż stosunek rodziców wobec dzieci również ma być przepełniony łagodnością, dbałością o ich emocje i odczucia. Brak szacunku, przymus, przemoc prowadzą do trudnych emocji, takich jak gniew. Postawa rodziców powinna wyrażać troskę o uczucia dzieci, a wychowywanie powinno odbywać się w duchu dobrze pojętej dyscypliny – artykuły na temat dyscypliny przeczytasz tutaj: część 1 i część 2.
Szacunek to piękna wartość. Działając z poszanowaniem uczuć drugiej osoby, chronimy ją przed zranieniami i zapewniamy jej bezpieczeństwo emocjonalne. Zawsze zatem warto zadawać sobie pytania: Czy to, co zamierzam powiedzieć lub zrobić, nie będzie raniące dla odbiorcy? Czy w ostatnim czasie zdarzyło mi się zrobić coś, co raniło innych poprzez mój brak szacunku, i jak mogę to naprawić?
