Na strychu szkoły podstawowej w Ślęzanach (gmina Lelów) mieszka niezwykła społeczność – licząca do 700 samic kolonia rozrodcza nocka dużego (Myotis myotis), jednego z największych gatunków nietoperzy w Polsce. Dzięki staraniom Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach oraz wsparciu finansowemu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, miejsce to zostało gruntownie odnowione, zapewniając nietoperzom bezpieczne warunki do życia i rozmnażania.
Dlaczego remont był konieczny?
Strych szkoły w Ślęzanach służy nietoperzom od dziesięcioleci jako idealne miejsce do narodzin i wychowu młodych. Niestety, przez lata przestrzeń ta stała się magazynem starych sprzętów szkolnych i była zanieczyszczona guanem – odchodami nietoperzy. Zanieczyszczenia stanowiły problem zarówno dla użytkowników budynku, jak i dla samej konstrukcji dachu. Remont miał na celu nie tylko uporządkowanie przestrzeni, ale również dostosowanie jej do potrzeb nietoperzy oraz ochronę budynku przed dalszym niszczeniem.
Jak przebiegały prace adaptacyjne?
Zakres wykonanych prac obejmował:
- Uprzątnięcie strychu – usunięto wieloletnie magazyny szkolnych sprzętów oraz zgromadzone guano.
- Zabezpieczenie dachu – na powierzchni 450 m² zamontowano deskowanie ochronne z ryflowanym drewnem, co umożliwia nietoperzom swobodne poruszanie się. Materiał był specjalnie impregnowany, by był bezpieczny dla zwierząt i odporny na czynniki zewnętrzne.
- Zabezpieczenie podłogi – pokryto ją paroprzepuszczalną folią, co ułatwi przyszłe sprzątanie odchodów. Zainstalowano także rurę spustową do transportu guana.
- Pomieszczenie stabilizujące mikroklimat – wydzielono przestrzeń, która zapewni stabilne warunki termiczne, szczególnie ważne podczas coraz gorętszych letnich miesięcy.
- Ochrona przed intruzami – strych został zamknięty przed dostępem osób niepowołanych, by zapewnić nietoperzom spokój.
Koszt realizacji projektu wyniósł 256 tys. złotych.
Nocek duży – mistrz nocnego polowania
Nocek duży (Myotis myotis) to jeden z największych nietoperzy występujących w Polsce. Rozpiętość jego skrzydeł może sięgać choćby 40 cm! Poluje głównie na duże chrząszcze, które zbiera z powierzchni ziemi. Samice wybierają na kolonie rozrodcze strychy budynków, natomiast zimą przenoszą się do jaskiń, gdzie hibernują w stabilnych warunkach mikroklimatycznych.
Wszystkie nietoperze w Polsce, w tym nocek duży, są objęte ochroną ścisłą. Oznacza to, iż obowiązuje zakaz ich płoszenia, fotografowania czy filmowania bez odpowiednich zezwoleń.
Edukacja i ochrona – korzyści dla szkoły i nietoperzy
Dyrekcja szkoły w Ślęzanach współpracowała przy realizacji projektu, co umożliwiło dostosowanie strychu do potrzeb nietoperzy przy minimalnych uciążliwościach dla placówki. Jak podkreśla Przemysław Skrzypiec, Zastępca Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, obecność nietoperzy to również unikalna okazja edukacyjna dla uczniów. Dzięki temu młodzież może poznawać biologię tych fascynujących zwierząt oraz uczyć się, jak ważna jest ochrona przyrody.