Podsumowanie XXX Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich i XX Ogólnopolskich Spotkań Kowali Wojciechów 2024
Ucichły młoty i kowadła w Wojciechowie! Odjechali kowale, pomocnicy i uczniowie, a także wykładowcy, jurorzy, miłośnicy kowalstwa. Pora podsumować ten XXX Ogólnopolskie Warsztaty Kowalskie oraz XX Ogólnopolskie Spotkania Kowali, które organizowane były przez Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie, w dniach 12 – 14 lipca 2024 w Wojciechowie przy Wieży Ariańskiej.
XXX Ogólnopolskie Warsztaty Kowalskie
W XXX Ogólnopolskich Warsztatach Kowalskich wzięło udział szesnaście osób z terenu całej Polski w wieku od 18 do 49 lat (w tym 13 panów i 3 panie). Były to osoby w większości zawodowo związane z pracą w metalu – początkujący kowale, ślusarze i metaloplastycy, ale również osoby na co dzień zajmujące się bardzo odległą od kowalstwa działalnością m.in. rzeźbiarz, edukator przyrodniczy czy prawnik. Adepci sztuki kowalskiej nabywali i doskonalili swoje umiejętności pod kierunkiem mistrzów z województwa podkarpackiego: Andrzeja Słowika, Kazimierza Kudły i Stanisława Wozowicza. Podczas Warsztatów uczestniczyli w zajęciach teoretycznych oraz praktycznych, poznając podstawowe techniki oraz narzędzia kowalskie i inne urządzenia związane z pracą kowala. Wysłuchali wykładów o historii kowalstwa, przepisach prawnych w prowadzeniu kuźni, projektowaniu wyrobów kowalskich oraz o rekonstrukcji historycznych wyrobów kowalskich na bazie kanonów średniowiecznych. Odwiedzili również Kuźnię Romana Czernieca gdzie obejrzeli wyposażenie tradycyjnego warsztatu oraz pokaz kucia narzędzi rolniczych. W ramach nauki instruktorzy prezentowali uczniom min. wykonywanie i regenerację narzędzi kowalskich oraz zabezpieczania wyrobów przed korozją. Każde zajęcia poprzedzone były instruktażem ze szczegółowym omówieniem wykonywanej czynności bądź operacji. Zajęcia trwały po 9 godzin dziennie. Zwiedzając Muzeum Kowalstwa uczniowie zapoznali się z dawnymi narzędziami używanymi w kuźni oraz z technikami zdobienia i kucia metalu na przykładzie wyrobów mistrzów kowalstwa z Polski i zagranicy.
Podczas zajęć praktycznych młodzi kowale wykonywali różne prace, na podstawie których poznawali kolejne techniki kowalskie. W tym roku grupa była bardzo zdolna i pracowita, dlatego w ciągu warsztatów uczniowie wykuli tradycyjne gwoździe kowalskie, listki, podkowy, serwetniki, krzyże i świeczniki i wiele innych ciekawych prac. Kucie każdej z nich pozwalało przećwiczyć przynajmniej trzy poznane podstawowe operacje kowalskie.
W czwartek, 11 lipca, na placu przy Wieży Ariańskiej odbył się egzamin czeladniczy w zawodzie kowala. Przystąpiło do niego trzech uczestników poprzednich edycji Warsztatów Kowalskich w Wojciechowie. Egzamin przeprowadzony został przez komisję składającą się z mistrzów kowalstwa oraz przedstawicieli Lubelskiej Izby Rozwoju i Przedsiębiorczości. Obejmował część teoretyczną oraz praktyczną, do której zdający przedstawili popielnice wykonane na zadany temat we własnych kuźniach oraz z pracy kutej na miejscu. Egzamin zdali wszyscy kandydaci, więc grono kowali z tytułem czeladnika powiększyło się o trzy nowe osoby – Grzegorza Bigosa z Sędzisławia woj. wielkopolskie, Kacpra Gazdę z Tuszymy woj. małopolskie oraz Mikołaja Przybyszewskiego z Pławy Dolnej woj. dolnośląskie.
XX Ogólnopolskie Spotkania Kowali
Imprezą finałową były XX Ogólnopolskie Spotkania Kowali, organizowane w dniach 12- 14 lipca 2024 r. podczas których niemal 50 kowali artystów z całej Polski uczestniczyło w wykładach i pokazach oraz startowało w konkursie kowalstwa artystycznego. Wydarzenie rozpoczęło Walne Zebranie Stowarzyszenia Kowali Polskich, podczas którego zrzeszeni kowale dyskutowali nad sprawozdaniami oraz planowali prace na najbliższy rok. Następnie odbyło się „Sympozjum nt. „Pielęgnowanie tradycji kowalstwa ludowego oraz wzmacnianie współczesnych kontekstów funkcjonowania tego zawodu”, w ramach, którego Artur Wójcik – założyciel i koordynator grupy Farriers of Małopolska wygłosił wykład, na temat: profesjonalne podkuwanie koni – standardy XXI wieku. Podczas prelekcji przedstawił realia pracy współczesnego podkuwacza i różnicę pomiędzy techniką podkuwania koni stosowaną przez dawnych kowali, a obecnymi trendami. Następnie dyplomowani EuroFarriers przeprowadzili „Instruktażowy pokaz podkuwania koni według standardów europejskich”. Kując konia demonstrowali poprawne pobranie wymiaru kopyta, prawidłowe oczyszczanie, werkowanie, przygotowanie kopyta, a na koniec dopasowanie i przybicie podków. Zarówno wykład jak i pokaz zrobiły duże wrażenie na kowalach, a jednocześnie dostarczyły dużo wiedzy.
Uroczyste rozpoczęcie XX Ogólnopolskich Spotkań Kowali, odbyło się w sobotę, 12 lipca o godz. 9.00. z udziałem zaproszonych Gości, Kowali oraz pomocników. Następnie Marcin Cimek z Kuźni Strachosław zagrał marsza na kowadle, dając tym samym sygnał do rozpoczęcia Konkursu Kowalstwa Artystycznego.
Kowale ubrani w jednolite koszulki okolicznościowe, wyróżniali się spośród wszystkich obecnych na placu przy Wieży Ariańskiej. Członkowie Stowarzyszenia Kowali Polskich na koszulkach mieli dodatkowo logo swojej organizacji.
Równo o godzinie 10.00 pierwsza tura kowali przystąpiła do konkursu. Jako pracę domową, kowale do oceny przedstawili WYSIĘGNIK ULICZNY wykuty zgodnie ze sztuką kowalską. Natomiast temat pracy wykonywanej w Wojciechowie ogłoszony został na spotkaniu organizacyjnym w przeddzień wydarzenia. Ponieważ w tym roku zbiegły się dwa jubileusze Imprez Kowalskich w Wojciechowie, organizatorzy zdecydowali, iż kowale wykonają pamiątkową pracę wspólną. Podstawę, czyli zaprojektowaną przez Stanisława Wozowicza bramę – pergolę wykonali mistrzowie na czele z autorem projektu, podczas Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich, korzystając z pomocy i kuźni Romana Czernieca. Konstrukcja o wysokości ponad 2 m, została zaprojektowana tak, aby pozostawić miejsca
na prace konkursowe – PTAKI – Dekoracyjne Elementy Bramy Ogrodowej. Kowale wskazywali pola, na których zostaną zamocowane ich prace, dostosowując do nich swoje projekty.
Do zmagań konkursowych przystąpiło 17 drużyn. Kucie odbywało się w dwóch turach czasowych, każda po 4 godziny. Zarówno tury jak i paleniska były losowane. Mistrzowie wraz z pomocnikami pracowali pod czujnym okiem jury w skład którego wchodzili – Wojciech Kowalczuk, etnograf z Białegostoku, Małgorzata Podgórska Makal – konserwator Dzieł sztuki, plastyk oraz mistrz kowalstwa Henryk Borowski. Przy ocenie prac konkursowych jury brało pod uwagę zastosowanie tradycyjnych technik kowalskich i wierność tradycji regionalnej, poziom techniczny i artystyczny wykonanej pracy, funkcjonalność pracy, estetykę i bogactwo formy, wkład pracy w jej wykonanie.
W godzinach popołudniowych dla wszystkich obecnych na placu dzieci, Krzysztof Gaczyński z Wałbrzycha, poprowadził Podwórko Zabaw Kowalskich. Maluchy mogły brać udział w różnorodnych grach i konkurencjach sprawnościowych pozwalających poznać sztukę kowalską – m.in. trzymaniu ciężkiego młota czy własnoręcznym wykonywaniu miedzianych serduszek na kowadle. Nagrodami w Konkursach były książki ufundowane przez Izbę Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie.
Na scenie przy Wieży prezentował się Klub Seniora z Wojciechowa, Koło Gospodyń Wiejskich „Jedyneczki” z Wojciechowa Kolonii Pierwszej oraz Zespół Ależ Babki z Koła Gospodyń Wiejskich z Łubek. W tym samym czasie Podkuwacze z Grupy Farriers of Małopolska prezentowali mistrzowskie umiejętności przygotowywania podków. O godzinie 17.00 na plac przy Wieży Ariańskiej wjechał koń, którego profesjonalne podkuwanie z fachowym komentarzem, mogli oglądać wszyscy zainteresowani.
W tym czasie druga tura kujących kowali kończyła swoje prace. Po godzinie 18.00 wszyscy mistrzowie zebrali się w Wieży Ariańskiej oni aby ocenić pracę swoich kolegów. Głosowali na Wysięgnik Uliczny oraz na Ptaka – Element Dekoracyjny Bramy Ogrodowej. Przeliczone głosy wyłoniły zwycięzców Nagrody Kowali Polskich w tych dwóch kategoriach. Nagrodę tę ufundowało Stowarzyszenie Kowali Polskich.
Wieczorem kowale oraz zaproszeni goście spotkali się na wspólnej kolacji, a dla licznie zgromadzonej publiczności przy Wieży Ariańskiej zagrały zespoły Tom Pigment i Melo, a dyskotekę poprowadził DJ Tomo.
W niedzielę 14 lipca, jury omówiło prace wykonane podczas konkursu kowalstwa artystycznego. Konstruktywne spostrzeżenia dotyczące techniki wykonania i zdobienia, a także zachowania zasad funkcjonalności i estetyki wysięgników oraz ptaków, kutych jako dekoracja bramy ogrodowej, były dla kowali bogatym źródłem wiedzy. O godz. 11.00 kowale spotkali się przy kuźni aby pod przewodnictwem Orkiestry Dętej udać się na mszę św. w ich intencji. Ksiądz podziękował kowalom za dar dla kościoła – dwa kwietniki wykonane przez Andrzej Słowika.
Po mszy, barwny korowód prowadzony przez Orkiestrę Dętą OSP w Wojciechowie, udał się na plac przy Wieży Ariańskiej, gdzie odbywała się dalsza część Spotkań. Zgromadzeni widzowie wysłuchali koncertu Orkiestry Dętej, a także brali udział w Konkursie Publiczności na najpiękniejszy Wysięgnik Uliczny.
O godzinie 14.00 nastąpiło uroczyste zakończenie XXX Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich oraz XX Ogólnopolskich Spotkań Kowali. Decyzją mistrzów – nauczycieli wszyscy uczestnicy Warsztatów otrzymali nagrody rzeczowe. Były to pamiątkowe młotki, na których mistrzowie złożyli podpisy oraz skrzynki narzędziowe i koszulki okolicznościowe. Mistrzowie postanowili też przyznać nagrody specjalne ufundowane przez „Karczmę Biesiada” Barbary i Włodzimierza Czernieców dla Damiana Dzikowskiego z Obornik woj. wielkopolskie oraz Marcina Wiśniewskiego z Drogoszewa woj. mazowieckie.
W konkursie kucia artystycznego rozgrywanym podczas XX Ogólnopolskich Spotkań Kowali, jury postanowiło przyznawać nagrody w dwóch kategoriach. Za pracę domową – Wysięgnik Uliczny, Komisja postanowiła przyznać Grand Prix – Kowadło Firmy PERUN dla Janusza Stępniewskiego z Warszawy woj. mazowieckie, I Nagrodę dla Tomasza Peplinskiego z Laniana woj. kujawsko – pomorskie. Dwie II Nagrody dla Macieja Wiśniewskiego z Elbląga woj. warmińsko – mazurskie, Marka Banasiaka z Siedlina woj. mazowieckie. Dwie III Nagrody dla Andreasa Billerta z Poznania woj. wielkopolskie, Waldemara Kolasy z Lubyczy Królewskiej woj. lubelskie
oraz 11 wyróżnień dla Michała Mendyka ze Skórki woj. wielkopolskie, Andrzeja Karpińskiego z Orzysza woj. warmińsko – mazurskie, Andrzeja Romulewicza z Pabianic woj. łódzkie, Jerzego Kwarcianego z Wólki Panieńskiej woj. lubelskie, Jarosława Majdana z Wólki Panieńskiej woj. lubelskie, Janusza Śwista z Futomy woj. podkarpackie, Tomasza Ortyla z Kokuszki woj. małopolskie, Leszka Zulewskiego z Gdańska woj. pomorskie, Grzegorza Krasińskiego z Ustki woj. pomorskie, Bartłomieja Gazdy z Tuszymy woj. podkarpackie, Jacka Kowalskiego z Wilim woj. warmińsko – mazurskie. Wszyscy uczestnicy otrzymali dyplomy pamiątkowe oraz Albumy o Wieży Ariańskiej. Pomocnicy kowali otrzymali farby ufundowane przez Polifarb Łódź. Fundatorem nagród pieniężnych było Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W kategorii Ptak – Dekoracyjny Element Bramy Ogrodowej komisja postanowiła przyznać I Nagrodę dla Tomasza Ortyla z Kokuszki woj. małopolskie, dwie równorzędne II Nagrody dla Andrzeja Romulewicza z Pabianic woj. łódzkie, Grzegorza Krasińskiego z Ustki woj. pomorskie. Dwie równorzędne III Nagrody dla Tomasza Peplinskiego z Lniana woj. kujawsko – pomorskie oraz Leszka Zulewskiego z Gdańska woj. pomorskie.
Nagrodę Kowali Polskich przyznawali sami kowale głosując na pracę swoich kolegów. Stowarzyszenie Kowali Polskich przekazując finanse na ten cel zdecydowało, iż Nagroda będzie również przydzielana w dwóch kategoriach. Jedną z nagród ufundował członek Stowarzyszenia Kowali Polskich ofiarując na ten cel.
W wyniku głosowania kowali w kategorii Wysięgnik Uliczny Pierwszą Nagrodę – Palnik Gazowy wykonany przez Macieja Wiśniewskiego otrzymał Tomasz Peplinski z Lniana woj. kujawsko – pomorskie zdobywając 16 punktów. Dwie równorzędne nagrody pieniężne otrzymali Janusz Stępniewski z Warszawy oraz Janusz Świst z Futomy woj. podkarpackie zdobywając po 15 punktów.
Natomiast w kategorii „Ptak – Dekoracyjny Element Bramy Ogrodowej” kowale przyznali I Nagrodę Tomasz Ortyl z Kokuszki woj. małopolskie dając mu 25 punktów, drugą nagrodę otrzymał Michał Mendyk ze Skórki woj. wielkopolskie zdobywając 13 punktów.
W Konkursie Publiczności spośród 148 oddanych głosów, największą popularność i I Nagrodę zdobyła praca Janusza Śwista z Futomy woj. podkarpackie otrzymując 47 głosów.
Po uroczystym rozdaniu nagród na scenie prezentowały się zespoły: Kapela Wojciechowska, Zespół Guzowianki, Izabela Trojanowska oraz zespół ExMaanam. Imprezy urozmaicił kiermasz sztuki ludowej i wystawa prac konkursowych. W tym dniu również najmłodsi uczestnicy imprezy mogli korzystać z Podwórka Zabaw Kowalskich. Do uatrakcyjnienia imprezy przyczyniła się również profesjonalna obsługa konferansjerska w wykonaniu Stanisława Jaskułki. Do późnego wieczora licznie zgromadzona publiczność przyglądała się pokazom kucia w wykonaniu Katarzyny i Tomasza Peplinskich, Tomasza Gomoły, Andrzeja i Adriana Karpińskich, Maćka Wiśniewskiego oraz Andrzeja Romulewicza, Jarosława Koguta i Bartka Horoszko. Impreza zakończyła się w późnych godzinach nocnych.
Prace Konkursowe – wysięgniki Uliczne będą zamontowane na terenie Wojciechowa – wsi kowalskiej, która każdego roku wzbogaca się o infrastrukturę wykonaną z metalu i będą zdobić wieś kowalską. Kute Ptaszki zostaną zamontowane na przygotowanej podstawie do pracy wspólnej – Bramie Ogrodowej, która zajmie honorowe miejsce przy Wieży Ariańskiej i będzie stanowić pamiątkę z Jubileuszowych Ogólnopolskich Spotkań i Warsztatów Kowali i będą również żywą reklamą swoich wykonawców.
Dziękujemy Kowalom, Uczniom oraz sympatykom tego zawodu za obecność, pozostawione piękne prace i miłe wspomnienia. Dziękujemy Instytucjom wspierającym oraz wszystkim zaangażowanym w organizację Imprezy.
Do zobaczenia za rok!
