Pochwiak jedwabnikowy

7 miesięcy temu

Zdjęcie: pochwiak-jedwabnikowy-1

Pochwiak jedwabnikowy (Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer) to gatunek grzybów z rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae).

Nazewnictwo

Pochwiak jedwabnikowy po raz pierwszy zdiagnozował i opisał Jacob Christian Schäffer w roku 1774, nadając mu nazwę Agaricus bombycinus. Pierwszą nazwę polską, bedłka jedwabista, podał w 1876 roku Feliks Berdau. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę pochwiak jedwabnikowy, podali w 1968 roku Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda. Wcześniej takson ten opisywany był również jako pochwiak jedwabisty oraz bedłka jedwabnikowa.

Morfologia

Kapelusz grzyba osiąga około 8–20 cm średnicy. Ma barwę białą lub żółtą. Za młodu jest jajowato-dzwonkowaty, potem wypukły, z wiekiem prawie płaski. U starszych osobników w centralnej części ma barwę białawą i delikatnie żółtawą. Brzeg kapelusza nie jest podwinięty. Powierzchnia grzyba jest sucha, pokryta delikatnymi, jedwabistymi, kremowymi lub jasnobrązowymi włókienkowatymi łuseczkami wiszącymi z brzegu kapelusza.

Trzon ma pełny, o długości 6–20 cm, mniej więcej równy, ale zwykle zwężający się nieco ku wierzchołkowi. Z powodu bocznego wzrostu na drewnie często jest zakrzywiony w celu ustawienia kapelusza w pozycji horyzontalnej. Powierzchnia trzonu jest sucha, biała lub żółtawa, gładka i bez pierścienia. Nasada trzonu otoczona jest grubą pochwą, sięgającą do połowy jego wysokości. Początkowo jest ona biaława, z wiekiem żółknie i brązowieje; jest gładka, matowa.

Miąższ grzyba jest zwarty, ale delikatny, miękki, barwy białej, nie przebarwia się po uszkodzeniu; o lekkim zapachu rzodkwi. Zarodniki są barwy różowej i osiągają 6,5-9 × 4,5-7 μm średnicy.

Występowanie i siedlisko

Pochwiak jedwabnikowy występuje rzadko. Owocniki wyrastają od czerwca do października na żywych i martwych pniach, kłodach i korzeniach drzew liściastych; bardzo często w dziuplach i rozpęknięciach, choćby wysoko nad ziemią. Grzyb lubi ciepło. Z reguły występuje pojedynczo, ale spotykany jest niekiedy gromadnie.

Można go spotkać w ogrodach, parkach, wzdłuż dróg, na drzewach z rodzaju: klon, topola, wierzba, lipa, buk, dąb. Obserwowany jest również na gatunkach, takich jak: kasztanowiec zwyczajny, jesion wyniosły, orzech włoski czy robinia akacjowa.

Pochwiak jedwabnikowy znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – Rzadkie (potencjalnie zagrożone).

Nie jest pasożytem i choćby jeżeli rośnie na żywym drzewie, jest związany z martwym drewnem powstałym przez rozkład w szczelinach, dziuplach i zagłębieniach. Z powodu zapachu często wokół owocników krąży rój muszek.

Znaczenie kulinarne

Pochwiak jedwabnikowy jest grzybem jadalnym, jednakże z uwagi na rzadkość występowania i walory smakowe nie warto go spożywać.

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami tego gatunku są: duże rozmiary, jasnokremowy, jedwabisto-łuseczkowaty kapelusz, głęboka pochwa, występowanie na zmurszałych drzewach liściastych. Z kolei podgatunek Volvariella bombycina var. flaviceps ma żółty kapelusz. Podobnym gatunkiem, również występującym na drzewach liściastych, jest pochwiak szarobrązowy Volvariella caesiotincta, o szaro-oliwkowym zabarwieniu (niekiedy z błękitnym odcieniem), którego miąższ ma zapach przypominający Geranium.