Wykopaliska w Wielkiej Brytanii dostarczyły pierwszego fizycznego dowodu potwierdzającego, iż gladiatorzy podczas walk na arenie toczyli pojedynki z dużymi kotami. Archeolodzy prowadzący badania w pobliżu Yorku natknęli się na szkielet z czasów rzymskich, który nosi ślady zębów lwa.
Znalezione na starożytnym cmentarzu w pobliżu Yorku kości noszą wyraźne ślady ugryzień lwa, co, jak zaznaczyli naukowcy, jest pierwszym fizycznym dowodem na walki gladiatorów z dzikimi zwierzętami. Dotychczas te krwawe widowiska były znane wyłącznie ze źródeł pisanych lub z przedstawień na obrazach czy reliefach, co sprawiało, iż wielu badaczy zastanawiało się, czy te starcia rzeczywiście miały miejsce. To odkrycie zmienia nasze rozumienie rzymskiej rozrywki i wskazuje na brutalną naturę tych wydarzeń, choćby w odległych prowincjach, takich jak Brytania.
Wyniki oraz opis badań międzynarodowego zespołu archeologów i osteologów, na czele którego stał profesor Tim Thompson z Maynooth University w Irlandii, ukazały się na łamach pisma „PLOS One” (DOI: 10.1371/journal.pone.0319847).
Cmentarz gladiatorów
Starożytne mozaiki czy ceramika często przedstawiają sceny walk gladiatorów z lwami czy innymi groźnymi drapieżnikami, jednak bezpośrednich, fizycznych dowodów na te krwawe widowiska nie było. Aż do teraz. W Driffield Terrace w pobliżu Yorku na cmentarzysku z czasów rzymskich archeolodzy znaleźli szkielet z dziwnymi śladami zagłębień na miednicy. Analiza kryminalistyczna potwierdziła, iż ślady te zostały zostawione przez dużego kota, prawdopodobnie lwa.
– Przez lata nasza wiedza na temat rzymskich walk gladiatorów i widowisk ze zwierzętami opierała się w dużej mierze na tekstach historycznych i przedstawieniach artystycznych. To odkrycie dostarcza pierwszego bezpośredniego, fizycznego dowodu na to, iż takie wydarzenia miały miejsce w tym okresie, zmieniając nasze postrzeganie rzymskiej kultury i rozrywki w tym regionie – powiedział Thompson.
Wszystkie szkielety na badanym cmentarzysku należą do młodych mężczyzn. Wszystkie mają poważne obrażenia. Wiele z nich pasuje do obrażeń znalezionych na szkieletach z cmentarza gladiatorów w Efezie w Turcji. – Kiedy spojrzysz na szkielety z grobów, wyleczone urazy, charakter dekapitacji, wszystko to jest bardzo niezwykłe, gdy porównamy to z ciałami z innych rzymskich cmentarzysk. Ale gdy porównamy to na przykład z ciałami z Efezu, to są one naprawdę podobne. Jesteśmy więc pewni, iż to gladiatorzy – przyznał Thompson.
Mężczyzna pożarty przez lwa?
Lwy zwykle atakują głowę lub szyję, ale ślady na badanym szkielecie znaleziono na miednicy. Autorzy publikacji sugerują, iż znalezione ślady ugryzień, które powstały mniej więcej w czasie śmierci, nie były częścią ataku, ale powstały podczas żerowania. – Nie sądzę, żeby to było śmiertelne ugryzienie. Umiejscowienie, głębokość rany i czystość śladów ugryzień sugerują, iż nie jest to ktoś, kto walczy lub walczy z lwem – wyjaśnił Thompson.
Dodatkowo badacze wskazują, iż szkielet nosi ślady dekapitacji, ale nie jest jasne, w jaki sposób zmarł gladiator. Wiadomo, iż było to gdzieś w III wieku n.e. „Ścięcie głowy tego osobnika prawdopodobnie miało na celu albo skrócenie jego cierpienia w chwili śmierci, albo dostosowanie się do zwyczajowych praktyk” – napisali autorzy badania.
Badacze przedstawili też alternatywną koncepcję. Według niej szkielet należał do człowieka, który został skazany na szczególnie brutalną formę egzekucji znaną jako damnatio ad bestias, w której śmierć była zadawana przez dzikie zwierzęta dla rozrywki tłumu, a skazaniec był unieruchomiony.
Niezależnie od tego, odkrycia potwierdzają historyczne relacje o brutalnych widowiskach organizowanych przez Rzymian, znanych jako venationes, w których ludzie walczyli z niebezpiecznymi zwierzętami.
Analizowany szkielet należał do mężczyzny w wieku od 26 do 35 lat. Gladiatora pochowano razem z dwoma innymi mężczyznami. Badacze znaleźli w grobie również kości koni. Do tej pory nie odnaleziono areny, na której walczyli gladiatorzy.
Wykopaliska w Driffield Terrace prowadzone są od 2004 roku. Podczas prac znaleziono około 80 szkieletów, z czego większość po dekapitacji. Większość należała też do dobrze zbudowanych młodych mężczyzn i nosiła ślady przemocy.
Źródło: Maynooth University, IFLScience, Live Science, fot. Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0/ Dennis G. Jarvis. Na zdjęciu mozaika z III wieku n. e. odkryta w Tunezji.
