Obserwując lot ptaków, trudno nie podziwiać ich prędkości i zręczności. Choć wszystkie z nich są zdolne do lotu, różnice w osiąganej prędkości potrafią być ogromne, a niektóre gatunki latają szybciej niż samochody sportowe. W Polsce, przy odrobinie szczęścia, można zobaczyć choćby najszybszego ptaka na świecie.
Sprawa prędkości u ptaków nie jest prosta. Możemy mierzyć prędkość lotu poziomym, wynikającą z ruchu skrzydeł. Niemniej jednak, pikowanie za ofiarą pozostało szybszym manewrem, który wymaga perfekcyjnej znajomości zasad aerodynamiki. To właśnie ten ekstremalny, gwałtowny opad ku ziemi jest uważany za najszybszy ruch zwierzęcy na naszej planecie. Rekordzistą w tej dyscyplinie jest sokół wędrowny.
Niewielu wie, iż to właśnie sokół wędrowny (Falco peregrinus) to oficjalnie najszybszy ptak na świecie. Na wiosnę 2024 roku przyczynił się do sporego zamieszania w Tatrach, kiedy to sokoły postanowiły założyć gniazdo w Tatrzańskim Parku Narodowym. To wymagało zamknięcia dróg wspinaczkowych i tras dla narciarzy na cztery miesiące, aby zapewnić ptakom spokój podczas okresu lęgowego. Sokół wędrowny, osiągający prędkość ok. 110 km/h w locie horyzontalnym i aż 390-400 km/h podczas pikowania, jest w tej chwili rzadko spotykany w Polsce. Według „Czerwonej Listy Ptaków Polski” w 2020 roku zanotowano występowanie jedynie 55 par tych ptaków. Głównym zagrożeniem dla nich jest skażenie środowiska przez nadmierne użytkowanie pestycydów.
W locie poziomym nieco szybszy jest raróg zwyczajny (Falco cherrug), osiągający prędkość do 150 km/h. Prędkość jego pikowania jest niższa od sokoła wędrownego (maks. 300 km/h), jednak przez cały czas pozwala mu na schwytanie prawie każdego rodzaju ofiary. Gatunek ten jest jednak coraz bardziej zagrożony wyginięciem, a w Polsce nie obserwowano już od lat jego lęgów.
Należący do rodziny jastrzębiowatych orzeł przedni (Aquila chrysaetos) osiąga prędkość 130 km/h w locie poziomym, jednak podczas pikowania potrafi osiągnąć prędkość od 240 do 320 km/h. Jest to ptak niezwykle majestatyczny, choć mniej zwrotny od sokołów. W Polsce gnieździ się zaledwie około 30 par tych ptaków, głównie na terenie Karpat.
Zdarza się także, iż do Polski zalatuje białozór (Falco rusticolus) – typowy dla obszarów Arktyki i Skandynawii. Osiąga on prędkość do 145 km/h w locie poziomym i jest uważany przez wielu ornitologów za najszybszego ptaka świata. W przeciwieństwie do innych sokołów, najczęściej poluje przez pościg za ofiarą.
