Berberys vel kwaśnica (Berberis) jest to rodzaj krzewów, które należą do rodziny berberysowatych. Dziko rosnące można je spotkać w Afryce, Ameryce a także w Europie i Azji. W Polsce również można spotkać naturalnie występujące berberysy, jest to jeden gatunek – berberys zwyczajny. Jednak gatunków i odmian, które można w naszym klimacie uprawiać jest całe mnóstwo a najpiękniejsze odmiany berberysów są dostępne w każdym sklepie oferującym rośliny do ogrodu.
Urodę berberysów można określić mianem niebanalnego piękna. Choć listki krzew ma drobniutkie, to jest ich tak dużo i są tak różnorodne i różnobarwne, iż rzadko można spotkać ogród, w którym berberys by nie gościł. Do tego jeszcze u wielu gatunków kolory te wraz z porami roku zupełnie się zmieniają. Krzewy berberysu kwitną i choć kwiaty nie są zbyt spektakularne, to jednak stanowią dodatkową ozdobę, ale to w zależności od odmiany berberysów.
Po przekwitnięciu na krzewach pojawiają się karminowe owoce, różnej wielkości i kształtów, które zdobią roślinę tak długo, dopóki nie zostaną zjedzone przez ptaki, dla których są przysmakiem. Róże odmiany berberysy osiągają różne wysokości – od 30 cm do choćby 5 metrów. Mogą być uprawiane w donicach, zdobić ogród jako solitery, ale dzięki zwartemu pokrojowi i cierniom gęsto pokrywającym pędy, świetnie sprawdzają się również w roli żywopłotu. Idealnie nadają się do obsadzania krawędzi dróg, gdyż są bardzo odporne na zanieczyszczenia. Wiele odmian berberysów jest zimozielonych.
O TOP 10 roślin na żywopłot przeczytasz tutaj:
Są to zjawiskowe rośliny, które do tego są mało wymagające i proste w uprawie. Nie przeszkadza im zanieczyszczone powietrze, są odporne na mróz, świetnie znoszą cięcie i formowanie, niezależnie od odmiany berberysów.
Najpiękniejsze odmiany berberysów:
Berberys Thunberga Powwow
Dorasta do 150 cm wysokości i osiąga tylko 50 cm rozpiętości, jego pędy są strzeliste i wzniesione, dzięki czemu uzyskuje piękny, kolumnowy pokrój. Jego roczny przyrost to ok. 20 cm. Liście młodego krzewu mają żółty odcień, z czasem zielenieją a na koniec pojawiają się na nich jaśniejsze plamki. Ale jesienią wygląda równie oszałamiająco, liście zmieniają bowiem barwę na pomarańczowo-purpurową. Pędy i cierpnie krzewu mają barwę kremowo-żółtą, podobnej barwy są kwiaty, które zebrane są w grona. Są miododajne i wydzielają bardzo przyjemny zapach. Jesienią na krzewach pojawia się mnóstwo czerwonych owoców, które utrzymują się na krzewach aż do wiosny, chyba, iż zostaną zjedzone przez ptaki, dla których są przysmakiem.
Najpiękniejsze odmiany berberysów – Berberys Thunberga Powwow, autor: David J. Stang, commons.wikimedia.org
Berberys thunberga Powwow nie ma dużych wymagań glebowych, może rosnąć zarówno w słońcu jak i półcieniu, jest odporny na niedobory wody oraz miejskie zanieczyszczenia powietrza.
Berberys Thunberga Red Carpet
Dorasta maksymalnie 50 cm, osiągając przy tym rozpiętość do 100 cm, zalicza się tym samym do odmian karłowatych, które można uprawiać również w pojemnikach. Krzew jest wielobarwny o błyszczących liściach, wewnątrz krzewu w odcieniach jasnej zieleni, która w kierunku zewnętrznym zmienia się w odcienie czerwieni. Krzew kwitnie na przełomie maja i czerwca a jego kwiaty barwy żółtej zebrane są w grona. Wydzielają słodki, przyjemny zapach i są miododajne. W miejscu kwiatów pojawiają się jesienią różowoczerwone owoce, utrzymujące się na krzewach do wiosny. Są przysmakiem ptaków.
Berberys Red Carpet nie ma dużych wymagań glebowych, choć oczywiście im podłoże bardziej żyzne, tym krzew lepiej rośnie. Powinno być również lekko wilgotne. Lubi rosnąć w miejscach nasłonecznionych. Jest to odmiana mrozoodporna i wykazuje dużą tolerancję na zanieczyszczenia powietrza.
Berberys Thunberga Kórnik
Dorasta do 150 a choćby 200 cm wysokości, pokrojem swym przypominając kopułę. Jest krzewem bardzo gęstym a jego pędy porastają ostre ciernie. Jego listki mają charakterystyczną zieloną barwę i białe plamki. Jesienią zmieniają kolor na rudy i czerwony. Kwitnie w maju, kwiatuszki są drobne w żółtym kolorze, są miododajne. Jesienią w ich miejsce pojawiają się czerwone owoce, chętnie zjadane przez ptaki. Utrzymują się na krzewach aż do wiosny.
Krzew dobrze czuje się rosnąc zarówno w słońcu jak i półcieniu. Lubi podłoże wilgotne i żyzne. Bardzo dobrze znosi cięcia i formowanie.
Berberys Thunberga Kobold
Dorasta do 50 cm wysokości, samoistnie przybiera postać kulistą, wyglądem przypomina bukszpan. Jego listki są drobniutkie, ciemnozielone jesienią przebarwiają się na kolor szkarłatny. Skąpo kwitnie w maju, kwiatki są żółte a jesienią w ich miejscu pojawiają się charakterystyczne, czerwone owoce o wydłużonym kształcie.
Krzew ma niewielkie wymagania glebowe, dobrze radzi sobie choćby w piaszczystym podłożu i rosnąc w pełnym słońcu. Bez problemu znosi choćby silne cięcia i formowanie. Do sadzenia jako soliter, ale również w grupach oraz jako niski żywopłot.
Berberys Thunberga Admiration
Dorasta do 50 cm wysokości i tyleż samo rozpiętości. Tworzy naturalnie kulisty pokrój. Silnie się rozkrzewia a jego gałązki są gęsto ułożone. Do tego jest krzewem ciernistym o purpurowo-brązowych pędach. Ma charakterystyczne czerwone liście z zieloną obwódką, które jesienią zmieniają barwę na karminową. Kwitnie na przełomie maja i czerwca a jego kwiatuszki są żółtawe z czerwoną otoczką, delikatnie pachną i są miododajne. Jesienią w ich miejscu pojawiają się czerwone jagody, utrzymujące się aż do wiosny. Są przysmakiem ptaków. Ze względu na niewielkie rozmiary i niewielkie wymagania glebowe sprawdza się rosnąc w pojemnikach, na skalniakach, jako niski żywopłot czy obwódka rabat kwiatowych.
Najpiękniejsze odmiany berberysów – Berberys Thunberga Admiration, autor: Salicyna, commons.wikimedia.org
Berberys Thunberga Bagatelle
To jedna z najmniejszych odmian wśród berberysów, osiąga zaledwie 30 cm wysokości i dorasta do 100 cm rozpiętości, rośnie jednak niezwykle wolno. Ma kulisty pokrój i wygląda niczym poducha. Jego liście są drobne, purpurowo-czerwone. Jesienią zmieniają barwę na jaskrawą czerwień aż do pomarańczowo-żółtej. Kwitnie w maju, jego kwiatki są drobne, żółtej barwy i miododajne. Ma niezwykle ostre kolce. Nie ma dużych wymagań glebowych, ale ważne jest stanowisko – ciepłe i słoneczne. Bardzo dobrze zrosi cięcie. Idealny do sadzenia w donicach, jako obwódki rabat czy skalniaki.
Berberys Thunberga Goldalita
Osiąga wysokość do 60 cm i rozpiętość maksymalnie 40 cm. Jedna z miniaturowych odmian berberysów jest krzewem gęstym o nieco kulistym pokroju. Krzew gęsto porastają liski barwy żółto-złocistej. Źle znosi bezpośrednie nasłonecznienie, zdecydowanie lepiej jest jej w półcieniu. Jest rośliną mało wymagającą, mrozoodporną i dobrze znoszącą miejskie zanieczyszczenie powietrza.
Berberys Thunberga Golden Tower
Dorasta do 150 cm i kolumnowy pokrój, który można dodatkowo eksponować robiąc cięcia, które krzew bardzo dobrze znosi. Roślina ma charakterystyczne, bardzo gęste, żółte ulistnienie, które jesienią zmienia kolor na pomarańczowy. Krzew bardzo dobrze znosi choćby tęgie mrozy i ciągłe życie w smogu.
Berberys Thunberga Orange Tower
Osiąga 150 cm wysokości, ma zwarty i wniesiony pokrój, świetnie znosi formowanie. Jest krzewem mrozoodpornym i niewymagającym. Przeszkadza mu jedynie ciężka i zbyt wilgotna ziemia, za to na piaszczystej i zarówno w słońcu czy półcieniu sprawdzi się doskonale. Kwitnie w maju, kwiatki są żółte i miododajne. Jesienią w miejsce kwiatów pojawiają się czerwone owoce, chętnie zjadane przez ptaki.
Berberys Thunberga Golden Ring
Rozłożysty krzew, który dorasta choćby do 200 cm wysokości. Ma bardzo charakterystyczne purpurowe liście z widoczną żółtą obwódką, które jesienią przybierają kolor purpury i przed zimą opadają. Jego pędy pokryte są cierniami. Krzew kwitnie w maju, kwiatki są drobne, żółte i zebrane w grona. Jesienią na ich miejscu pojawiają się czerwone owoce, które utrzymują się do wiosny na krzewie, chyba, iż zjedzą je ptaki. Krzew ma przeciętne wymagania glebowe, jest odporny zarówno na mróz jak i suszę, preferuje stanowisko słoneczne lub półcieniste. Można z niego tworzyć nieformowane żywopłoty lub sadzić jako solitery.
Najpiękniejsze odmiany berberysów – Berberys Verruculosa, autor: Sten Porse, commons.wikimedia.org
Berberys Verruculosa
Dorasta do 150 cm wysokości. Krzew wolno rosnący o bardzo ostrych cierniach. Jest rośliną zimozieloną dobrze znoszącą niskie temperatury, ale dobrze by zimą był zacieniony. Ma bardzo interesujące ulistnienie. Liście są skórzaste, błyszczące, jakby pokryte woskiem, barwy ciemnozielonej. Kwiaty żółto-złociste, pojawiają się w maju. Krzewy idealne na żywopłoty, ale również jako pojedyncze egzemplarze.
Berberys ottawski Auricoma
Krzew osiąga choćby 400 cm wysokości. Jest skrzyżowaniem pomiędzy berberysem pospolitym, a berberysem Thunberga. Prezentuje się niezwykle dostojnie. Jego czerwone pędy lekko łukowato opadają. Ma jak na berberys dość duże liście barwy purpurowej, która na zimę opadają. Sama roślina jest mrozoodporna, nie przeszkadza jej zanieczyszczenie powietrza, będzie rosnąć choćby na dość jałowym podłożu, choć oczywiście im bardziej żyzne, o odczynie lekko kwaśnym, tym piękniej będzie się prezentować. Krzew bardzo gwałtownie rośnie. Idealny zarówno na szpalery jak i żywopłoty oraz solitery. Może rosnąć zarówno w słońcu (liście wówczas piękniej się wybarwiają), jak i w cieniu. Kwitnie w okolicach maja, kwiatki są drobne w kolorze żółtym. Jesienią w ich miejscu pojawiają się owoce, które utrzymują się aż do wiosny. Ptasi przysmak.
Berberys ottawski Superba
Dorasta aż do 500 cm wysokości i tyleż samo osiąga rozpiętości. Jest krzewem ciernistym o wyprostowanych pędach, które wyginają się łukowato tworząc jakby kopułę. Ma piękne, charakterystyczne liście barwy ciemnoczerwonej z ujmującą niebiesko-fioletową poświatą. Jesienią ich barwa pozostało piękniejsza – purpurowo-pomarańczowa. Kwiatki są koloru żółtego, wyrastają na długich szypułkach w maju. Jesienią na ich miejscu pojawiają się piękne, czerwone jagody. jeżeli nie zostaną zjedzone przez ptaki, to na krzewach utrzymują się aż do wiosny. Berberys Superba preferuje stanowiska lekko zacienione. Ma niewielkie wymagania glebowe, jest odporny zarówno na silne mrozy jak i mocne zanieczyszczenie powietrza. Idealnie nadaje się na formowane żywopłoty albo nieformowane solitery.
Berberys Thunberga Erecta
Dorasta do 150 cm wysokości. Krzew o budowie kolumnowej, u dołu wąski, na górze powiększa swoją rozpiętość do około 100 cm, wyglądem przypomina odwrócony kielich. Ma niezwykłą, jasnozieloną, soczystą barwę liści, które jesienią zmieniają kolor na purpurowy. Późną wiosną zaczyna kwitnąć, a jego kwiaty są kremowo-żółte, oczywiście miododajne. Jesienią krzew oblepiają czerwone jagody, ptasi przysmak. Niezjedzone wiszą na krzewach aż do wiosny. Roślina mało wymagająca. Dobrze rośnie w słońcu lub lekkim zacienieniu. Źle znosi ciężkie, mokre i gliniane podłoże.
Berberys Thunberga Orange Ice
Jest nowością wśród berberysów, dorasta do 70 cm wysokości i 30 cm rozpiętości. Ma budowę wąską, zwartą, kolumnową. Jest odmianą karłowatą, idealną do sadzenia w donicach. Ma niezwykłą barwę liści – miedziano-pomarańczową, która jesienią staje się jeszcze bardziej intensywna. Jak na berberys i tak niską odmianę, Orange Ice ma bardzo duże listki (4 cm długości na 2 cm szerokości). Kwitnie w maju i czerwcu. Kwiatuszki są drobne, żółte, zebrane w grona i oczywiście miododajne. We wrześniu dojrzewają drobne jagody, które zdobią krzewy do wiosny, chyba, iż zjedzą je ptaki.
Najpiękniejsze odmiany berberysów – Berberys ottawski Superba, autor: Dmitriy Konstantinov, commons.wikimedia.org
Berberys Thunberga Natasza
Jest odmianą polską berberysu. Krzew jest rozłożysty, dorastający do 100 cm wysokości i tyle samo rozpiętości. U roślin jednorocznych pędy są wyprostowane i strzeliste, z czasem zaczynają się łukowato wyginać i coraz mocniej rozgałęziać na boki. Gdzieniegdzie okraszone są cierniami, ale za to gęsto porastają je liście, które są niezwykłe: wielobarwne i marmurkowe. Kolory blaszki liściowej są bardzo żywe, intensywnie i trwale wybarwione. Plamki są w kolorach od jasno do ciemnozielonego, białego, różowego z domieszką kremowego a to wszystko na czerwonym ogonku.
Młode pędy są barwy różowej i z czasem przechodzą w czerwoną. W maju na krzewach pojawiają się pojedyncze kwiaty, które z październiku są czerwonymi owocami. Odmiana niezwykle tolerancyjna w kwestii podłoża. Odporna na mróz, mocne słońce, choroby i silne zanieczyszczenia.
Berberys Thunberga Diabolicum
Krzew osiąga zaledwie 50 cm wysokości i tyleż rozpiętości, należy zatem do odmian karłowatych. Ma przepiękne listki zielonkawo-żółto-złociste z purpurową, żywą obwódką. Pędy młodych przyrostów mają intensywnie czerwoną barwę. Kwiatuszki pojawiają się w maju, są drobne, żółtawe, pięknie, delikatnie pachną i są miododajne. Jesienią ich miejsca zajmują podłużne jagody o pięknej czerwonej barwie. Są przysmakiem ptaków, niezjedzone utrzymują się na krzewach do wiosny. Krzewy lubią stanowiska słoneczne, ale co do gleby wymagań nie mają zbyt wygórowanych, byleby nie była ciężka i mokra.
Fot. główna: David J. Stang, commons.wikimedia.org