Sanki na trawę, lalki z liści kukurydzy czy z sitowia oraz drewniane hipopotamy – między innymi takie eksponaty znalazły się na nowej wystawie w Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach. Ekspozycja nosi tytuł „Inspirowani naturą – o niezwykłej mocy zabawy w przyrodzie”.
– Wstępem do tej wystawy są trzy bardzo ważne obiekty: kamyk, patyk i muszla – od wieków dzieci od tego właśnie zaczynały zabawę. I dziś też możemy się tym inspirować. Odejść na chwilę od komputera, telefona, pójść na łono natury, żeby w jej otoczeniu szukać spokoju i wyciszenia – tak o ekspozycji w Muzeum Zabawek i Zabawy mówi dr Daria Dyktyńska, dyrektor instytucji.
– To jest trochę inna wystawa niż zwykle. Nie jest to wystawa chronologiczna, ale bardziej tematyczna, na której mieszają się zabawki historyczne z zabawkami współczesnymi, gdzie mieszają się przestrzenie: ta, w której jesteśmy z tą obok, czyli przestrzenie typowo do podziwiania, oglądania zabawy, z tą obok, czyli przestrzenią do zabawy. Naszą ideą jest, aby zachęcić tych, którzy przyjdą na wystawę, do pójścia do lasu i pobawienia się w naturze. Chcemy być inspiracją do tego, żeby wracać do natury, czerpać z niej – tłumaczy.
Daria Dyktyńska zwraca uwagę, iż w XXI wieku niestety takie zachęty są potrzebne. Przytacza wyniki badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii w 2016 roku.
– Wynikało z nich, iż więźniowie muszą codziennie przynajmniej godzinę spędzić na spacerze, a to oznacza, iż spędzają więcej czasu w powietrzu niż dzieci. Te dane zaszokowały nas, i pokazały, iż ta potrzeba inspiracji naturą, zabawy w naturze jest ogromna – dodaje.
Kustosz Katarzyna Hodurek-Kiek, która jest autorką wystawy, przypomina, iż najmocniej deficytu natury doświadczyliśmy w czasie pandemii, kiedy został nam zabroniony wstęp do lasu.
– Myślę, iż te ruchy, które się zaczęły po tym czasie, uświadamiają nam, jak natura jest nam potrzebna, a szczególnie jeżeli chodzi o rozwój dziecka na różnych jego etapach. Wystawa ma być inspiracją do tego, byśmy odkrywali tę naturę, a przede wszystkim, żebyśmy się spokojnie bawili w niej – mówi.
Pomaga w tym konstrukcja wystawy. Prezentowane obiekty – zarówno muzealia, jak i współczesne zabawki, są rozmieszczone w czterech przestrzeniach tematycznych, oddających ich charakterystyczne cechy: z łąk i pól, tajemniczy ogród, zwierzyniec, leśne wędrówki. Jak podkreśla Katarzyna Hodurek-Kiek, na ekspozycji można znaleźć około 150 przedmiotów.
– Eksponaty, które są tutaj zgromadzone, obiekty pochodzące od XVII wieku aż po czasy współczesne, mają nam dać do myślenia, a zarazem są łącznikiem między tym, co było, co zatraciliśmy a tym, co powinniśmy na nowo zinterpretować, czyli na przykład zabawki dzieci wiejskich, które były bardzo proste, wykonywane przez te dzieci z naturalnych materiałów, dzisiaj, w dobie globalizacji, nadprodukcji, mogą nam posłużyć jako inspiracja zarówno dla producentów, jak i rodziców – wyjaśnia.
Prezentowane muzealia pochodzą ze zbiorów ośmiu placówek: Muzeum Zabawek i Zabawy, Muzeum Zabawek w Krakowie – Fundacja Zbiorów Rodziny Sosenków, Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Krakowa, Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, Fundacji „Arka” im. Józefa Wilkonia, Narodowego Archiwum Cyfrowego.
Katarzyna Hodurek-Kiek informuje, iż zaproszonych zostało również ponad 10 współczesnych projektantów zabawek.
– I to projektantów manufaktur na poziomie światowym, bo zdobywają wyróżnienia nie tylko w kraju, ale na konkurach dotyczących wzornictwa zabawek na arenie międzynarodowej, i co więcej, tymi zabawkami będzie można się pobawić. Ta wystawa to taka interesująca retrospekcja i pomyślenie, iż wracamy do tego, co już było. Myślę, iż może być wielką inspiracją dla pedagogów, rodziców, projektantów, jak i przede wszystkim dzieci, żeby odkryły te naturalne materiały, swobodną zabawę – zaznacza.
Patronat honorowy nad ekspozycją objął Rzecznik Praw Dziecka.
Wernisaż wystawy „Inspirowani naturą – o niezwykłej mocy zabawy w przyrodzie” w Muzeum Zabawek i Zabawy odbędzie się w piątek, 25 października. Początek o godz. 17.00. Wstęp wolny. Będzie dostępna do 15 czerwca 2025 roku. W tym czasie zaplanowano liczne wystawy towarzyszące.