Mchy i porosty na drzewach owocowych

Pnie i konary drzew owocowych bardzo często pokrywają się porostami, czasami również mchami. Jednak mchy i porosty na drzewach owocowych nie stanowią dla nich większego zagrożenia, jednak o ile jest ich za dużo, konieczne może okazać się rozpoczęcie pewnych działań.

Mchy i porosty na drzewach w pigułce

• Mchy i porosty na drzewach owocowych nie stanowią bezpośredniego zagrożenia, ale ich nadmiar może wymagać interwencji
• Porosty są symbiotami, które mogą sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych i szkodników, ale również wskazują na czyste powietrze
• Odpowiednia pielęgnacja drzew, w tym regularne przycinanie, zapobiega osadzaniu się mchów i porostów
• Mchy i porosty pojawiają się częściej na starych drzewach oraz w warunkach słabego nasłonecznienia, wysokiego poziomu wód gruntowych, obecności chwastów i ciężkich gleb
• Do usuwania i zapobiegania mchom i porostom służy oprysk roztworem siarczanu żelaza, mechaniczne usuwanie oraz bielenie drzew

Co warto wiedzieć o porostach i mchach na drzewach owocowych?

Porosty są organizmami symbiotycznymi, a co za tym idzie z łatwością przyczepiają się i rosną na dowolnych przestrzeniach. Powolny metabolizm sprawia, iż świetnie radzą sobie także w wyjątkowo niesprzyjających warunkach, w których potrafią powolnie wzrastać. Porosty za miejsce bytności szczególnie upodobały sobie drzewa, dla których nie są bezpośrednimi szkodnikami, ani też pasożytami. Niestety pokryte nimi przestrzenie mogą być narażone na rozwój chorób grzybowych, a dodatkowo stanowią świetne siedlisko dla licznych gatunków szkodników. Z drugiej jednak strony, niektóre porosty mogą zawierać szkodliwe dla grzybów i patogenów substancje, a przy tym wrażliwe są na zanieczyszczenia powietrza, stając się wyznacznikiem przestrzeni o czystym powietrzu.

Mchy i porosty na drzewach owocowych, autor: zenera/flickr.com

Sady w których drzewa są zadbane i w dobrej kondycji rzadko spotykamy porosty i mchy, gdyż drzewka w nich szybciej przyrastają na grubość co uniemożliwia im utrzymanie się na korze. Mchy i porosty najczęściej spotkamy na okazach starych drzew, które już nie przybierają tak znacząco w obwodzie, a wolne od narośli są jedynie młode przyrosty. Dla ochrony drzew owocowych przed osiadaniem się mchów i porostów niezbędna staje się odpowiednia pielęgnacja, która w dużej mierze polega na regularnym ich docinaniu.

Skąd mchy i porosty biorą się na drzewach?

Mchy i porosty pojawiają się najczęściej wówczas, gdy:

• Drzewa rosną zbyt blisko siebie – w efekcie pojawia się niewystarczające nasłonecznienie koron drzew, a poszczególne ich przyrosty rywalizują o wodę i składniki pokarmowe. Drzewa tym samym wolniej rosną. Aby zapobiec temu zjawisku niezbędne staje się usunięcie najsłabszych okazów drzewek, co pozwoli pozostałym zyskać niezbędną do rozwoju przestrzeń.
• Pojawia się nazbyt wysoki poziom wód gruntowych – szybki wzrost roślin, ich zdrowy wygląd, a następnie coraz to wolniejszy wzrost i nagłe pojawienie się porostów świadczy o nadmiernej ilości wody w gruncie, w którym znajduje się system korzeniowy. Konsekwencją tego stanu rzeczy będzie również słabszy zbiór. o ile grunt jest nazbyt mokry, warto sadzić na nim drzewa karłowe, które posiadają płytkie systemy korzeniowe. Tym sposobem uchronimy drzewa owocowe przed chorobami grzybowymi, a porosty nie będą im przeszkadzały.
• Zbyt dużo chwastów – najczęściej problem ten wpływa na młodsze drzewa, które powinny dysponować wolną przestrzenią wokół pnia, aby ten mógł się rozwijać. Po posadzeniu młodych drzew dobrze je starannie wyściółkować, co zapobiegnie wzrostowi chwastów i traw, a młode rośliny zyskają więcej wody i składników pokarmowych z podłoża dla siebie.
• Nazbyt ciężkie i gliniaste gleby to spore utrudnienie dla rozwoju korzeni, a wraz z nimi i całych drzew owocowych. Tworząc sad najlepiej kierować się doborem sadzonek pod kątem warunków glebowych, aby drzewka mogły rosnąć w sprzyjających warunkach.

Mchy i porosty na drzewach owocowych, źródło: depositphotos.com

Jak niwelować mchy i porosty na drzewach owocowych?

Jeżeli w naszym ogrodzie pomimo doboru odpowiednich odmian drzewek, starannego ich przycinania gałęzi oraz pielęgnacji pni przez cały czas pojawia się coraz więcej mchów i porostów, możemy wypróbować kilka metod ich usuwania i zapobiegania.

Jedną z nich jest wykorzystanie oprysku pni oraz gałęzi wykonanego z 5% roztworu siarczanu żelaza (50g na 1 l wody). Porośnięte porostami i mchem miejsca należy starannie opryskać, wówczas po około tygodniu naroślą zaczną samoczynnie odpadać. Warto wykonać również oprysk okolic podłoża drzewek, w tym między innymi znajdującej się wokół gleby. Tym prostym sposobem zapobiec można również chorobom grzybowym drzewek owocowych.

Mchy i porosty na drzewach owocowych można usuwać także mechanicznie z pomocą twardej szczotki, drewnianych łopatek lub szczotek drucianych, niemniej zabieg ten należy przeprowadzić bardzo delikatnie. Optymalnym terminem na jego wykonanie jest wczesna wiosna – przed wegetacją roślin, lub późna jesień. Przed rozpoczęciem pracy, należy okryć podłoże wokół drzewek plandeką, aby zdarte fragmenty mchów i porostów można było sprawnie uprzątnąć.

W pielęgnacji drzew najlepszym sposobem na uniknięcie pojawiania się mchów i porostów jest przycinanie, zapewniające koronie drzew większą ilość światła, a przy tym stymulujące gałęzie do wzrostu. Rosnące drzewko, samo uchroni się przed naroślami mchów i porostów.

Mchy i porosty na drzewach owocowych, autor: tomline43//flickr.com

Dobrym sposobem na zmniejszenie występowania porostów jest także bielenie, które najlepiej jest wykonać zimą, szczególnie w suchą pogodę i w temperaturze powyżej zera. Wapno uniemożliwia rozrost porostów, a przy tym zapobiega pękaniu kory w okresie zmiennych temperatur zimą. Przed przystąpieniem do zabiegu bielenia, warto drzewka odpowiednio przygotować, oczyścić z mchów i porostów oraz posmarować powstałe w wyniku zabiegu rany maścią organiczną. W przypadku mocno porośniętych pni, można skorzystać z mikstury łączącej 1 kg soli, 2 kg popiołu oraz dwóch kostek szarego mydła rozpuszczonych w 10 litrach wody. Aby składniki dobrze się połączyły można całość zagotować, a gotową, ostudzoną mieszanką można posmarować starannie pinie drzew owocowych. Można to wykonać wtedy, gdy przeprowadzamy wiosenne opryski drzew owocowych.

Odpowiedni pielęgnacja, w tym także profilaktyka powstawaniu narośli z porostów i mchów pozwala cieszyć się zdrowym sadem przez długie lata.

Czy mchy i porosty na drzewach owocowych są szkodliwe?

Mchy i porosty na drzewach owocowych same w sobie nie stanowią bezpośredniego zagrożenia, ale ich nadmierna obecność może sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych i szkodników, dlatego w pewnych sytuacjach konieczne jest podjęcie działań zapobiegawczych i interwencyjnych.

Mchy i porosty na drzewach owocowych – Podsumowanie

Artykuł podkreśla, iż mchy i porosty na drzewach owocowych nie są bezpośrednim zagrożeniem dla drzew, ale ich zbyt duża ilość wymaga uwagi. Odpowiednia pielęgnacja, tak jak regularne przycinanie, może zapobiegać ich osadzaniu. Mchy i porosty częściej występują na starszych drzewach i w niekorzystnych warunkach, takich jak zbyt bliskie sadzenie drzew, nadmierna wilgotność, obecność chwastów, czy ciężkie gleby. Metody usuwania i zapobiegania obejmują opryski siarczanem żelaza, mechaniczne usuwanie oraz bielenie drzew, co pomaga zachować zdrowy sad.

Bibliografia:

1. A. Łubek, E. Biskup, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, Porosty epifityczne i grzyby naporostowe drzew owocowych w gminie Sławno (Polska Środkowa), 3/68/2012, s.186-197
2. M. Grabowski, Plantpress, Choroby drzew owocowych, 2014

Fot. główna: Alex O’Neal/flickr.com