Malachit

7 miesięcy temu

Zdjęcie: malachit-1

Malachit to minerał z gromady węglanów. Należy do minerałów pospolitych, szeroko rozpowszechnionych na Ziemi. Jego twardość wynosi 3,5-4 w skali twardości Mohsa, co oznacza, iż jest stosunkowo miękki w porównaniu do innych kamieni szlachetnych. To sprawia, iż jest bardziej podatny na zadrapania i uszkodzenia, dlatego wymaga odpowiedniej opieki i ochrony.

Nazewnictwo

Jego nazwa pochodzi od greckiego μαλάχη, malache (malwa) i μαλακός, malakos (miękki). Słowa te odnoszą się do zielonej barwy minerału i jego niskiej twardości, dobrze charakteryzując podstawowe cechy malachitu.

Właściwości

Malachit bardzo rzadko tworzy kryształy o pokroju słupkowym, igiełkowym lub włosowym. Często występują w nim zbliźniaczenia, czyli rodzaj zrostów. Występuje w skupieniach zbitych, ziemistych, nerkowatych lub groniastych. Tworzy naskorupienia i naloty, impregnacje i pseudomorfozy po azurycie, kuprycie, kalcycie, cerusycie. Malachit występuje zwykle w postaci ciemnobrunatnych (czarnych) nacieków lub skupień nerkowatych. Jest kruchy, przeświecający. Często wykazuje budowę pasiastą, wstęgową lub słojową. Tworzy zbite mieszaniny mineralne z azurytem (jest to azurmalachit), chryzokolą, turkusem lub pseudomalachitem (tzw. ejlatyt). Każda warstwa malachitu składa się z trzech podwarstw: dwóch z jonami węglanowymi i jednej z jonami miedziowymi. Struktura malachitu jest stabilna i związana z jego adekwatnościami fizycznymi i optycznymi.

Co ciekawe, malachit jest związany z innym minerałem zawierającym miedź, czyli azurytem, z którym tworzy charakterystyczne strefy przejściowe. Często spotyka się malachit i azuryt wspólnie. Ich połączenie zapewnia efektowne wzory i wyjątkowe kombinacje kolorów.

Występowanie

Malachit występuje jako minerał wtórny, w strefach utleniania złóż kruszców miedzi, razem z azurytem i kuprytem. W XIX wieku znaczne złoża malachitu odkryto w Rosji, szczególnie w okolicach Uralu. Rosyjskie złoża malachitu były wyjątkowo bogate i dostarczały wysokiej jakości kamieni, a mistrzowie złotnictwa i jubilerstwa z tego kraju tworzyli piękne przedmioty z wykorzystaniem malachitu, w tym biżuterię, wazony i inne dekoracje.

Miejsca występowania

Największe złoża malachitu występują na terenie Rosji, a konkretnie Uralu. Ze złoża gumiszewskiego wydobywa się malachitowe bryły o masie dochodzącej do 60 t; ze złoża miednorudnianskiego – do 1,5 t. Minerał pozyskuje się także z USA (w kopalni Bisbee w Arizonie pozyskiwano bloki sięgające 4,5 t), a także z Zambii, Namibii, Demokratycznej Republiki Konga, Australii, Kazachstanu czy Wielkiej Brytanii. W Polsce wydobywa się malachit w niewielkich ilościach, głównie w woj. świętokrzyskim (Miedzianka, Miedziana Góra) oraz na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

Malachit w jubilerstwie jest wysoko cenionym kamieniem ozdobnym, stosowanym zwykle w postaci kaboszonów (rodzaj ornamentu) do wyrobu artystycznej biżuterii i ozdób. O atrakcyjności kamieni stanowi bogata, wzorzysta budowa wewnętrzna, która jest dobrze widoczna po wypolerowaniu. W starożytności używano go do wyrobu kamei i gemm. W średniowieczu do ozdoby insygniów, relikwiarzy i ksiąg. Szczególnie popularny był w klasycyzmie.

Architekci stosowali go z kolei jako formę okładziny ścian lub kolumn. To rozwiązanie zastosowano np. w sali malachitowej w Ermitażu. W malarstwie często używa się tego minerału jako pigmentu (nie należy go mylić z zielenią malachitową jako kolorem). Malachit wykorzystuje się również w sztuce zdobniczej i rzeźbiarstwie artystycznym, czego przykładem są liczne wazy, lichtarze i zastawy stołowe.