Król błękitnych wód – wszystko, co warto wiedzieć o zimorodku

W tegorocznym plebiscycie Ptak Roku 2024, organizowanym dla fanów bloga Przyroda dla Sosnowca, zwycięzcą został zimorodek (Alcedo atthis). Zdobył aż 19,1% głosów, a jego wybór nikogo nie powinien dziwić – to jeden z najbardziej efektownych ptaków występujących w Polsce. Zanurzmy się więc w świat błękitnych skrzydeł i szybkich nurkowań!

Gdzie mieszka zimorodek?

Zimorodek to niewielki, ale niezwykle barwny ptak z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae), który występuje w Europie, Azji i północnej Afryce. W Polsce można go spotkać nad czystymi, wolno płynącymi rzekami, jeziorami i stawami. Jego obecność świadczy o wysokiej jakości wód, dlatego jest doskonałym wskaźnikiem stanu środowiska.

W województwie śląskim, w tym również w okolicach Sosnowca, można wypatrzyć go nad rzekami: Brynicą, czy Czarną Przemszą. Występuje też przy mniejszych dopływach rzek – oczywiście pod warunkiem, iż są naturalne, niezanieczyszczone i z dostępem do stromych brzegów.

Co je zimorodek?

Podstawą diety zimorodka są niewielkie ryby, które chwyta w spektakularny sposób – błyskawicznie nurkuje z gałęzi lub skały prosto do wody, a następnie połyka zdobycz jej głową do przodu, by uniknąć zadrapań łuskami. Uzupełnieniem jego menu są również wodne bezkręgowce: larwy owadów, skorupiaki i ślimaki.

Jak zimorodki wychowują młode?

W okresie lęgowym zimorodki kopią długie nory – choćby ponad 1 metr długości – w stromych, często piaszczystych (lub gliniastych) brzegach rzek i jezior. Samica składa 5–7 jaj, które są wysiadywane przez oboje rodziców przez około 19–21 dni. Pisklęta pozostają w gnieździe przez kolejne 3–4 tygodnie, zanim po raz pierwszy wylecą na zewnątrz.

Skąd ten błękit?

Zimorodek zachwyca niezwykłym upierzeniem – metalicznie niebieski grzbiet i pomarańczowy brzuch sprawiają, iż wygląda jak ptak z tropików. Co ciekawe, ten intensywny niebieski kolor nie pochodzi od pigmentu. To tzw. barwa strukturalna – efekt rozpraszania światła na mikroskopijnych strukturach piór (działanie światła na nanostrukturę keratyny). Pomarańczowy odcień zawdzięcza z kolei karotenoidom pochodzącym z pokarmu (odpowiedzialnych za żółcie, pomarańcze i czerwienie).

W zależności od kąta padania światła zimorodek może wyglądać zupełnie inaczej – raz błyszczy jak szafir, innym razem wtapia się w otoczenie.

Co mu zagraża?

Zimorodki są objęte w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Ich największym wrogiem jest utrata siedlisk, spowodowana przez regulację rzek, betonowanie brzegów, zanieczyszczenia wód oraz zmiany klimatyczne. By pomóc temu gatunkowi, warto:

• chronić naturalne, dzikie brzegi rzek,
• unikać używania chemikaliów w pobliżu wód (a najlepiej zrezygnować całkowicie),
• tworzyć sztuczne skarpy i nory lęgowe,
• edukować lokalne społeczności o ich znaczeniu ekologicznym.

Dlaczego zimorodek zyskał tytuł Ptak Roku?

Zimorodek nie tylko zachwyca wyglądem i zachowaniem, ale także pełni istotną rolę w ekosystemie jako naturalny regulator populacji drobnych ryb i bezkręgowców. Jest ambasadorem czystych wód i dzikiej przyrody, której coraz mniej w naszym otoczeniu. Dlatego nie dziwi mnie, iż ludzie kochają tego barwnego ptaka. Wyniki poprzednich dwóch edycji odnajdziesz tutaj: edycja 2023 oraz edycja 2022.

Widziałeś zimorodka w Sosnowcu?

Jeśli udało Ci się zaobserwować zimorodka w naszej okolicy – koniecznie daj znać! Zostaw komentarz, prześlij zdjęcie lub oznacz mnie na

Wyświetl ten post na Instagramie

Instagramie

Wyświetl ten post na Instagramie

przyroda.dla.sosnowca

Moje działania możesz wesprzeć stawiając mi wirtualną kawę poprzez poniższy link
https://buycoffee.to/przyrodadlasosnowca

Z góry dziękuję!

Przemek Bartos