Korzyści z gry na instrumencie – jak muzyka wpływa na rozwój mózgu

15 godzin temu

Zdjęcie: gra-na-instrumencie

Muzyka jest integralną częścią ludzkiej kultury od tysiącleci. Od starożytnych cywilizacji po nowoczesne społeczeństwa ekspresja muzyczna była ceniona ze względu na swoje korzyści emocjonalne, społeczne i poznawcze. Poza swoim pięknem, ostatnie badania pokazują, iż gra na instrumencie może znacząco wpływać na rozwój mózgu, zwłaszcza u dzieci. Ale co dokładnie dzieje się z mózgiem, gdy uczymy się grać na instrumencie? I jak to wpływa na pamięć, umiejętność rozwiązywania problemów i regulację emocjonalną?

Muzyka i struktura mózgu – korzyści poznawcze

Nauka gry na instrumencie angażuje wiele obszarów mózgu, aktywując jednocześnie układy: słuchowy, motoryczny i wzrokowy. Ta złożona koordynacja wzmacnia różne sieci neuronowe, prowadząc do namacalnych zmian strukturalnych w mózgu:

zwiększenie ciała modzelowatego – badanie wykazało, iż muzycy mają większe ciało modzelowate (obszar łączący lewą i prawą półkulę mózgu). Poprawia to komunikację między półkulami i zwiększa zdolność rozwiązywania problemów i kreatywnego myślenia¹;
powiększenie istoty szarej – długotrwały trening muzyczny powiększa również istotę szarą w regionach odpowiedzialnych za koordynację ruchową i przetwarzanie słuchowe. Zmiany te są najbardziej widoczne, gdy trening rozpoczyna się w dzieciństwie (co wzmacnia znaczenie wczesnej edukacji muzycznej)².

Korzyści poznawcze: poprawa pamięci, uwagi i rozwiązywania problemów

Gra na instrumencie nie tylko wyostrza umiejętności muzyczne, ale poprawia również najważniejsze funkcje poznawcze:

wzmocniona pamięć – badanie przeprowadzone w Frontiers in Neuroscience ujawniło, iż dzieci, które brały lekcje muzyki, wykazywały znaczną poprawę pamięci roboczej, która jest niezbędna do nauki i wykonywania codziennych zadań³;
ulepszone funkcje wykonawcze – nauka muzyki angażuje funkcje wykonawcze, które obejmują takie umiejętności, jak podejmowanie decyzji, planowanie i kontrola impulsów. Wykazano, iż dzieci kształcone muzycznie przewyższają swoich niemuzykalnych rówieśników w zadaniach związanych z funkcjami wykonawczymi, co również przyczynia się do lepszych wyników w nauce⁴;
elastyczność poznawcza u dorosłych – trening muzyczny jest korzystny nie tylko dla dzieci. Starsi dorośli, którzy kontynuują grę na instrumentach muzycznych, wykazują lepszą pamięć i uwagę. W porównaniu z osobami, które nie są muzykami, uzyskują lepsze wyniki w zadaniach wymagających zdolności adaptacyjnych i elastycznego myślenia, co sugeruje, iż gra na instrumencie zwiększa plastyczność mózgu przez całe życie⁵.

Korzyści emocjonalne i społeczne: muzyka jako narzędzie do regulacji emocji

Poza korzyściami poznawczymi gra na instrumencie ma głęboki wpływ na samopoczucie emocjonalne:

regulacja emocjonalna – muzyka aktywuje układ limbiczny, emocjonalne centrum mózgu. Badanie opublikowane w Scientific Reports wykazało, iż dzieci z wykształceniem muzycznym miały silniejsze połączenia między ciałem migdałowatym (które przetwarza emocje) a korą przedczołową (odpowiedzialną za ich regulację), co pozwala im lepiej radzić sobie z emocjami, takimi jak stres i lęk⁶;
korzyści społeczne – grupowe tworzenie muzyki, przykładowo granie w zespole lub orkiestrze, sprzyja pracy zespołowej, rozwijaniu empatii i spójności społecznej. Niemieckie badanie wykazało, iż dzieci zaangażowane w grupowe zajęcia muzyczne wykazywały wyższy poziom współpracy i więzi niż te, które nie uczestniczyły w zajęciach⁷.

Neuroplastyczność: adaptacja mózgu do treningu muzycznego

Jednym z najbardziej ekscytujących odkryć w ostatnich badaniach jest neuroplastyczność – sposób, w jaki gra na instrumencie zwiększa zdolność mózgu do adaptacji:

rozwój mózgu dzieci – badanie z 2021 r. wykazało, iż dzieci, które przechodzą trening muzyczny, wykazują zwiększoną neuroplastyczność, co skutkuje lepszym przetwarzaniem słuchowym i poprawą zachowania. Ta adaptacja mózgu jest bardziej wyraźna, gdy trening muzyczny rozpoczyna się wcześnie, co prowadzi do długotrwałych zmian strukturalnych i funkcjonalnych⁸;
spowolnienie spadku funkcji poznawczych u dorosłych – wykazano też, iż w przypadku dorosłych trening muzyczny spowalnia związany z wiekiem spadek funkcji poznawczych. Starsi dorośli, którzy kontynuowali grę na instrumentach, zwykle wykazywali lepszą pamięć i umiejętność koncentracji w porównaniu z osobami niebędącymi muzykami⁵.

Wniosek: muzyka darem dla mózgu na całe życie

Korzyści płynące z gry na instrumencie wykraczają daleko poza samo tworzenie muzyki. Od poprawy pamięci i umiejętności rozwiązywania problemów po poprawę regulacji emocjonalnej i umiejętności społecznych – trening muzyczny głęboko wpływa na rozwój mózgu na wszystkich etapach życia.

Korzyści te są najbardziej znaczące, gdy trening muzyczny rozpoczyna się wcześnie, ale przez cały czas oferuje poznawcze, emocjonalne i społeczne korzyści w wieku dorosłym i starszym. A zatem niezależnie od tego, czy jesteś dzieckiem, które dopiero zaczyna naukę, czy dorosłym, który po raz pierwszy bierze do ręki instrument, granie muzyki jest darem na całe życie, który sprawi, iż Twój mózg będzie aktywny, zdrowy i żywy.

Polecamy również inne tematycznie zbliżone artykuły, w tym:

Muzyka i śpiew – skąd się wzięły?
Jak muzyka wpływa na nasze zdrowie psychiczne?
Wpływ muzyki na mózg
Czy ewolucja stworzyła piękno i estetykę?

Przypisy

S. Hallam, I. Cross, M. Thaut, The Oxford handbook of music psychology, New York: Oxford University Press, 2015.
J. Ker, S. Nelson, The Effects of Musical Training on Brain Plasticity and Cognitive Processes, „Journal of Neurology, Psychiatry and Brain Research”, vol. 2019, issue 02.
E. A. Miendlarzewska, W. J. Trost, How musical training affects cognitive development: rhythm, reward and other modulating variables, „Frontiers in Neuroscience”, vol. 7, 2014, s. 279.
E. Skoe, N. Kraus, Auditory Brain Stem Response to Complex Sounds: A Tutorial, „Ear & Hearing”, 31(3), 2010, s. 302–324.
J. L. Romeiser, D. M. Smith, S. A. P. Clouston, Musical instrument engagement across the life course and episodic memory in late life: An analysis of 60 years of longitudinal data from the Wisconsin Longitudinal Study, „PLoS One”, 16(6), 2021, s. e0253053.
C. Farrant, T.-C. Rabinowitch, N. Dunbar, Musical care in childhood – How music nurtures the developing child, „Together in Music: Coordination, Expression, Participation”, Oxford University Press, 2022, s. 44–69.
S. Kirschner, M. Tomasello, Joint music making promotes prosocial behavior in 4-year-old children, „Evolution and Human Behavior”, 31(5), 2010, s. 354–364.
D. Chatterjee, S. Hegde, M. Thaut, Neural plasticity: The substratum of music-based interventions in neurorehabilitation, „NeuroRehabilitation”, 48(2), 2021, s. 155–166.