2 godzin temu
Badanie prowadzone przez naukowców z Centrum Biologii Lasu UAM objęło aż 36 lat obserwacji i dane z ponad 400 powierzchni leśnych z całego kraju. Analizie poddano siedem kluczowych gatunków drzew, w tym buka, dęby, sosnę, świerk i jodłę. Celem było sprawdzenie, czy drzewa na dużych obszarach synchronizują się silniej w latach obfitego owocowania, czy raczej w okresach, gdy nasion brakuje.
Wyniki okazały się jednoznaczne. To właśnie lata niskiej produkcji nasion wykazują znacznie większą zgodność w skali regionalnej. W zależności od gatunku, nieurodzaje były choćby trzykrotnie bardziej zsynchronizowane niż lata obfite. Oznacza to, iż brak pokarmu może jednocześnie dotyczyć ogromnych obszarów kraju, podczas gdy urodzajne sezony mają zwykle charakter mozaikowy i lokalny.
Zdaniem autorów badania ma to fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania ekosystemów leśnych. Obfite lata nasienne sprzyjają wzrostowi liczebności gryzoni i owadów, co z kolei wpływa na drapieżniki, dynamikę chorób odkleszczowych czy choćby poziom alergenów. Z kolei zsynchronizowany brak nasion może prowadzić do gwałtownych spadków populacji zwierząt, problemów z rozmnażaniem i zwiększonej presji migracyjnej.
– Gdy niedobór nasion obejmuje niemal cały region, zwierzęta tracą możliwość „ucieczki” w poszukiwaniu pożywienia – podkreślają badacze.
W takich warunkach lokalne przemieszczanie się przestaje być skuteczną strategią przetrwania, co może prowadzić do zaburzeń całych sieci troficznych.
Interesującym wnioskiem jest także to, iż synchronizacja produkcji nasion pomiędzy różnymi gatunkami drzew jest stosunkowo słaba i ograniczona przestrzennie. To sugeruje, iż lasy mieszane mogą pełnić rolę bufora, częściowo łagodząc skutki skrajnych wahań dostępności pokarmu. Różnorodność gatunkowa staje się więc nie tylko wartością przyrodniczą, ale także mechanizmem stabilizującym ekosystem.
Odkrycia zespołu z UAM mają również praktyczne znaczenie dla gospodarki leśnej. W latach powszechnego nieurodzaju niedobory materiału siewnego obejmują tak duże obszary, iż nie da się ich łatwo uzupełnić nasionami z innych regionów. To ważna informacja dla planowania odnowień lasu i adaptacji do zmian klimatycznych.
Badanie poznańskich naukowców pokazuje, iż w ekologii nie zawsze to, co spektakularne i obfite, jest najważniejsze. Czasem to cisza, brak nasion w lasach, mówi o kondycji środowiska więcej niż lata nadmiaru.
