Fizjoterapia prostaty: zapalenie gruczołu krokowego

W Piśmie Świętym mamy zapisane następujące słowa: „Pan pokrzepi go na łożu boleści, w czasie choroby poprawi całe jego posłanie”¹. Bóg w swojej wspaniałości obiecuje nam pocieszenie oraz ratunek w chorobie. Jego słowa obietnicy mają taką samą moc, jak ta, która stworzyła Wszechświat.

Zapalenie prostaty, stan związany z dyskomfortem i utrudnieniami w codziennym funkcjonowaniu, to powszechne schorzenie, które dotyka mężczyzn na różnych etapach życia. Przez wiele lat fizjoterapia zdobywała uznanie jako skuteczna metoda terapeutyczna w leczeniu wielu schorzeń układu moczowo-płciowego, w tym zapalenia prostaty. W niniejszym artykule przyjrzymy się roli fizjoterapii w łagodzeniu objawów, poprawie jakości życia pacjentów oraz wspieraniu procesu zdrowienia mężczyzn dotkniętych tym schorzeniem.

Anatomia prostaty

Gruczoł krokowy nazywany jest również prostatą lub sterczem. Ma kształt kasztana jadalnego lub nieco spłaszczonego stożka. Jego masa wynosi około 10-20 g. Prostata przylega od dołu do pęcherza moczowego i podpiera jego dno. Przez miąższ gruczołu przebiega cewka moczowa, gdzie ta część cewki nazywa się częścią sterczową. Gruczoł krokowy od góry sąsiaduje z przeponą moczowo-płciową. Dodatkowo pozycję prostaty stabilizuje mięsień łonowo-sterczowy, który przebiega od spojenia łonowego do gruczołu. Jego przednia powierzchnia znajduje się za spojeniem łonowym, a tylna przylega do odbytnicy. Dzięki tej lokalizacji możliwe jest badanie palpacyjne gruczołu dokonywane per rectum (przez odbytnicę).

Gruczoł krokowy dzieli się na dwa płaty – prawy i lewy – które są połączone węziną gruczołu krokowego zwaną także płatem środkowym. Prostata jest otoczona torebką, której wewnętrzna warstwa zawiera włókna mięśniowe, a zewnętrzna jest zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej, w której przebiegają naczynia krwionośne².

Fizjologia prostaty

Gruczoł krokowy jest odpowiedzialny za wydzielanie substancji o odczynie zasadowym. Jest to biaława, mętna ciecz o charakterystycznym zapachu. Wchodzi w skład nasienia (ok. 30%). Poprzez uciskanie gruczołu krokowego przez odbytnicę można wycisnąć część wydzieliny do cewki moczowej. Im więcej wydzieliny zostaje wytworzonej, tym bardziej mięśniówka gruczołu jest rozluźniona. Podczas wytrysku mięśniówka napina się nagle i wyciska swoją zawartość do cewki moczowej³.

Zapalenie prostaty

Zapalenie gruczołu krokowego stanowi niemałe wyzwanie we współczesnej medycynie. To trzecia z najczęstszych chorób układu moczowego u mężczyzn (zaraz po łagodnym przeroście prostaty i raku prostaty). Przyjmuje się, iż 1/4 wszystkich wizyt urologicznych jest spowodowana procesem zapalnym gruczołu krokowego. Z zapaleniem tego gruczołu wiąże się ból w okolicy krocza, w podbrzuszu, prąciu, mosznie, w okolicy lędźwiowo-krzyżowej grzbietu. Wszystkie typy zapalenia prostaty charakteryzują się:

• częstym oddawaniem moczu,
• parciem na mocz,
• długotrwałym oddawaniem moczu,
• dyzurią (trudnością w oddawaniu moczu, oddawaniem go kroplami lub przerywanym strumieniem).

Dodatkowo może dojść do zakażenia bakteryjnego. Wówczas nawracająca infekcja dróg moczowych i prostaty jest powodowana przez ten sam szczep bakterii. W przewlekłym zapaleniu prostaty bardzo często dochodzi do zaburzeń seksualnych, takich jak: zaburzenia erekcji, zmniejszenie pragnienia, zaburzenia ejakulacji, zaburzenia orgazmu, dyspareunia (ból narządów płciowych podczas stosunku)⁴.

Fizjoterapia

Fizjoterapia może okazać się skuteczna w leczeniu niebakteryjnego zapalenia prostaty. Najlepiej wybrać się do fizjoterapeuty urologicznego, który zastosuje terapię manualną. Jej zadaniem jest rozluźnienie nadmiernie napiętych tkanek w miednicy i całym ciele. Dodatkowo podczas zabiegu wykorzystuje się techniki ogólne wyciszające układ nerwowy, by wyprowadzić organizm z napięcia mięśni krocza.

Obowiązkowym uzupełnieniem terapii manualnej są ćwiczenia mięśni dna miednicy (ogólnie nazywane mięśniami Kegla). Między moszną a odbytnicą znajduje się ich środek – środek ścięgnisty krocza. Wiele dolegliwości wynika ze zbyt napiętego krocza, a pacjentom trudno jest nauczyć się je skutecznie rozluźniać. Opanowanie świadomego ich rozluźniania i napinania, w połączeniu z wcześniej opisaną terapią manualną może okazać się skuteczną metodą radzenia sobie z tym jakże często występującym schorzeniem. Ważne jest, aby pacjent wykonywał ćwiczenia również w domu po ustaniu terapii⁵.

Podsumowanie

Zapalenie prostaty wymaga kompleksowego podejścia do leczenia, a rola fizjoterapii w tym kontekście staje się coraz bardziej istotna. Anatomia i fizjologia gruczołu krokowego ukazują złożoność tego gruczołu oraz wpływ, jaki wywiera on na funkcjonowanie układu moczowo-płciowego.

Kluczowym aspektem sukcesu jest jednak zaangażowanie pacjenta. Ćwiczenia mięśni dna miednicy, które są integralną częścią fizjoterapii, wymagają systematycznego wykonywania także w domu. Długofalowy efekt terapii zależy w dużej mierze od konsekwencji i zaangażowania pacjenta w proces zdrowienia.

Przypisy

1. Ps 41,3 UBG.
2. J. Sokołowska-Pituchowa, Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, str. 367-368.
3. K. Radlak, Prostata, fizjoterapeuty.pl [dostęp: 05.02.2024].
4. J. Wojnarowicz, O. Łach, E. Łach, Prostatitis chronica – multimodalne terapie leczenia, Medycyna XXI Wieku, Instytut Promocji Kultury i Nauki, Lublin 2019, str. 92-94.
5. S. Moraczewska, Leczenie niebakteryjnego zapalenia prostaty fizjoterapią urologiczną, fizjomore.pl [dostęp: 05.02.2024].

Grafika na górze dla ilustracji. © Źródło: Adobe Stock. Autor: Touchr.