Dyskryminacja kobiet na świecie

Zdjęcie: dyskryminacja-kobiet

Pomimo XXI wieku wciąż mamy do czynienia z dyskryminacją kobiet na świecie. Wydawać by się mogło, iż jako cywilizacja rozwinęliśmy się już na tyle wysoko, iż problem ten nie powinien istnieć. Są też tacy, którzy twierdzą, iż niższa pozycja kobiet została wręcz nakazana w Piśmie Świętym.

Kultura, tradycja i religia

Ogromny wpływ na dyskryminację kobiet ma kultura, którą bardzo trudno jest zmienić. Żony postrzegane są jako opiekunki domu i dzieci, mężczyźni zaś jako żywiciele rodziny. Takie podejście prowadzi do przesądzania roli kobiet w społeczeństwie. Skutkuje to umniejszaniem ich znaczenia poza domem, zwłaszcza w pracy zawodowej i na stanowiskach kierowniczych. Obraz ten powoli zaczyna się zacierać, szczególnie w krajach europejskich i demokratycznych, gdzie osiągnięto znaczne postępy w kwestii równouprawnienia płci.

W kwestii tej najbardziej w tyle pozostają kraje arabskie. Niemniej zmiany tam też są widoczne. Na przykład w Arabii Saudyjskiej pozwolono kobietom prowadzić samochód i podróżować bez konieczności uzyskania zgody męskiego opiekuna^1,2. Szok natomiast wywołało wybranie Saudyjczyków do przewodnictwa w Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet. Jak widać, polityka rządzi się swoimi prawami, które nie zawsze idą w parze z powszechną akceptacją.

W filmach przedstawiających Japonię za czasów samurajów nieraz można dostrzec to, jak uległe były wówczas kobiety. Wieloletnie piętno w podejściu do niewiast daje o sobie znać również i dziś. Według Światowego Forum Ekonomicznego z 2023 roku dotyczącego równości płci Japonia zajęła 125. miejsce z 146 państw³. W 2018 roku wybuchła tam afera związana z egzaminami kobiet do szkół medycznych. Okazało się, iż od 2013 roku kobietom specjalnie zaniżano oceny, by te nie zdawały egzaminów. A przecież to zajęcie jak każde inne, niewymagające specjalnych umiejętności kobiecych lub męskich. Uczelnie obawiały się, iż panie z powodu macierzyństwa odejdą z pracy. Wielu pracodawców nakazywało kobietom ubierać wysokie obcasy i zakazało nosić okulary, bo w nich rzekomo wyglądają chłodno i nieprzystępnie⁴. Co zdumiewające, mówimy o kraju demokratycznym z Grupy G7.

Przykładów dyskryminacji kobiet w Japonii, jak i pozostałych krajach jest oczywiście zdecydowanie więcej. Przerażające jest jednak to, iż jeżeli w rozwiniętym kraju demokratycznym wciąż są z tym problemy, to ile lat musi minąć, by płeć piękna miała więcej praw w pozostałych.

Poza głęboko zakorzenioną kulturą i tradycją to religia jest uznawana za motor napędowy w poniżaniu kobiet. Rzecz w tym, iż winne nie są księgi, z których czerpie się wiarę, a ludzie wyrywający zdania z kontekstu. Teksty interpretuje się również w taki sposób, by przedstawić swoją rację, pomijając jednocześnie całościowy przekaz. Jak ktoś chce, to z Boga może zrobić tyrana. Wystarczy tylko czytać te słowa, które są potrzebne dla zamierzonego celu.

Islamscy fundamentaliści traktując kobiety jak przedmioty, sprawili, iż w świat poszedł przekaz, jakoby to Koran ich do tego zmuszał. Gdy przejrzymy publikacje do tego nawiązujące, przeczytać możemy, iż fanatycy przez swoje wypaczone interpretacje i wybiórcze traktowanie zatracili adekwatne rozumienie podejścia Koranu do kobiet⁵.

Równie dobrze można by to samo uczynić w Pismem Świętym. Na przykład biorąc dosłownie rozdział 31 z Przypowieści Salomona, niektórzy dopatrzą się, iż kobieta jest jak statek handlowy, który przywozi żywność z daleka, wstaje gdy jeszcze jest noc, a jej lampa nie gaśnie w nocy. Wyszłoby nam, iż czuwa i pracuje całą dobę. W rozdziale tym kobieta jest zachwalana, ale jak ktoś chce, to wyczyta z niego, iż powinna być traktowana jak przysłowiowy wół roboczy.

Marginalizowane lub pomijane są natomiast teksty nawołujące do szacunku do niewiast. Ma to miejsce nie tylko w Biblii, ale we wspomnianym Koranie i innych księgach religijnych. Problem więc nie leży w danym wyznaniu, tylko w ludziach traktujących je jako usprawiedliwienie swoich chorych zachowań.

Traktowanie kobiet przez Jezusa Chrystusa

Zbawiciel, będąc na ziemi, wielokrotnie okazywał kobietom miłość i szacunek. Nie znajdziemy w Jego zachowaniu niczego, co można by Mu było zarzucić. W tamtych czasach jego podejście do nich było wręcz rewolucyjne i wzbudzało powszechne zdziwienie.

Piękny przykład znajdziemy w 4. rozdziale Ewangelii Jana, gdzie Chrystus rozmawia z wykluczoną przez społeczność Samarytanką. choćby Jego uczniów dziwiło to, co zrobił.

Jezus w Ewangelii Łukasza rozdziale 10. pochwalił Marię za to, iż wybrała słuchanie tego, co mówił, a nie pomoc w usługiwaniu. Inne znane niemal wszystkim chrześcijanom miłosierdzie okazane kobiecie przyłapanej na cudzołóstwie do dziś stawiane jest jako wzór i ilustracja okazanego współczucia (J 8,3-11).

Kobiety miały też swój udział w głoszeniu słowa Bożego. Razem z apostołami podróżowało kilka z nich (Łk 8,3). Wyróżniona też została Maria, która jako pierwsza była świadkiem zmartwychwstania Jezusa.

Czy kobiety okazały wdzięczność Panu za to, iż Ten dawał im poczucie godności, łamiąc tym samym normy społeczne? Oczywiście, iż tak. Chociażby podczas ukrzyżowania Jezusa. Czytamy:

Były tam też kobiety, które przypatrywały się z daleka, a wśród nich Maria Magdalena i Maria, matka Jakuba Mniejszego i Józefa, oraz Salome. One to, gdy jeszcze był w Galilei, chodziły za nim i usługiwały mu. Było też wiele innych, które wraz z nim przyszły do Jerozolimy (Mk 15,40-41 UBG).

Jezus a Bóg Ojciec

Szacunek Jezusa do Boga Ojca może też być inspiracją do prawidłowego zrozumienia i kształtowania relacji pomiędzy kobietami a mężczyznami. W Ewangelii Jana czytamy: Aby wszyscy byli jedno, jak ty, Ojcze, we mnie, a ja w tobie, aby i oni byli w nas jedno, aby świat uwierzył, iż ty mnie posłałeś (J 17,21 UBG). Chrystus mówił o jedności opartej na podobieństwie moralnym⁶. Modlił się, żeby wierzący mogli być jednym w objawianiu charakteru Boga i Jego. W relacji małżeńskiej powinniśmy praktykować to w podobny sposób, poprzez wzajemne zrozumienie, wsparcie i miłość.

Zbawiciel nie zstąpił na ziemię po to, by pełnić swoją wolę, ale wolę Tego, który Go posłał (J 6,38). Ta postawa daje przykład, jak w małżeństwie wzajemnie się szanować oraz uznać potrzeby i rolę drugiej strony.

W Liście do Efezjan 5,25 znajdziemy nawołanie do tego, by mężowie miłowali swoje żony, bo i Chrystus umiłował kościół i wydał za niego samego siebie. Jezus, oddając swoje życie, pokazał, iż prawdziwa miłość jest ofiarna i bezinteresowna. Mężowie powinni okazywać miłość żonom taką, która jest gotowa do poświęceń, stawiając dobro drugiej osoby na pierwszym miejscu.

Jezus zstępując na ziemię, w pełni zaufał Ojcu. Modlitwa w Ogrodzie Getsemane wybitnie o tym świadczy. To tutaj Jego pot był jak krople krwi. Słowa wypowiedziane przez Zbawiciela: Ojcze, jeżeli chcesz, zabierz ode mnie ten kielich. Jednak nie moja wola, ale twoja niech się stanie (Łk 22,42 UBG) ukazują głęboką relację z Bogiem Ojcem. W relacjach małżeńskich zaufanie i kooperacja są fundamentem zdrowej i trwałej więzi.

Uległość kobiet wobec mężczyzn w Piśmie Świętym

Jak już wspomnieliśmy kilka akapitów wcześniej, jak ktoś chce, to tak zinterpretuje teksty biblijne, iż wyjdzie mu, iż kobieta ma być jego służącą niemającą nic do powiedzenia. Najczęściej cytowane są wówczas wersety z Listu do Efezjan 5,22-23: Żony, bądźcie poddane swoim mężom jak Panu. Bo mąż jest głową żony, jak i Chrystus głową kościoła, jest on też Zbawicielem ciała (UBG) lub z Listu do Kolosan 3,18: Żony, bądźcie poddane swym mężom, jak przystoi w Panu (UBG). Ulubionym cytatem jest też: Podobnie żony, bądźcie poddane swoim mężom (1P 3,1 UBG). Można się też spotkać z opinią, iż apostoł Paweł był szowinistą.

Jeśli będziemy patrzeć na powyższe wersety, nie uwzględniając słów zawartych w dalszej części zdania lub w innych księgach Pisma Świętego, to niejedna osoba rzeczywiście może mieć problem z ich adekwatną interpretacją.

W rozdziale 5. Listu do Efezjan przeczytać możemy, aby być poddanym sobie nawzajem w bojaźni Bożej, jak również to, by mąż miłował swoją żonę. W Liście do Kolosan rozdziale 3. czytamy, iż mąż ma miłować żonę i nie być dla niej przykrym. W innych tłumaczeniach użyto słów: surowym, gorzkim, nie sprawiać przykrości, nie odnosić się do niej z goryczą.

W 1 Liście Piotra 3,7 znajdziemy słowa: Podobnie wy, mężowie, postępujcie z nimi z wyrozumiałością jako ze słabszym rodzajem niewieścim i okazujcie im cześć, skoro i one są dziedziczkami łaski żywota, aby modlitwy wasze nie doznały przeszkody (BW).

Wszystkie powyższe cytaty mówią wprost, by miłować swoją żonę, a tym samym szanować kobiety. jeżeli więc ktoś specjalnie wyrywa zdania z kontekstu bez patrzenia na całość, to znaczy, iż jest zwykłym głupcem. Jak można prawdziwie miłować drugą osobę, traktując ją jednocześnie z góry? Czy to w ogóle jest miłość? Jezus w relacji z Ojcem i ludźmi pokazał nam, czym miłość jest.

Mówienie więc, iż Biblia nakazuje traktować kobiety gorzej od mężczyzn, jest wielkim błędem. Uległość kobiet w małżeństwie polegała na uznawaniu autorytetu męża, uznawaniu go za głowę rodziny. Miały respektować jego decyzje, podporządkować się jego woli w sprawach domowych. Żona miała być posłuszna, traktując to jako część Bożego porządku. Uległość wobec męża była wyrazem miłości i szacunku oraz oddania Bogu. W kościele rolą kobiety było uczenie się, a nie nauczanie. Nigdzie w Piśmie Świętym nie znajdziemy tekstów, w których mężczyzna mógłby kobietę poniewierać i traktować jako kogoś gorszego. jeżeli mamy z tym problem, to patrzmy jak Jezus je traktował.

Kobieta vs mężczyzna oraz równość płci

Dyskryminacja kobiet to nie tylko kultura i błędne interpretacje pism religijnych, ale również siła. Panie z racji swej budowy ciała ogólnie stoją na słabszej pozycji od mężczyzn. Ci jak wiadomo, potocznie rzecz ujmując, niekiedy kierują się siłą, a nie rozumem. W wielu przypadkach skierowana jest ona w stronę osoby słabszej. Jest to też o tyle smutne, bo gdyby nie kobiety, to życie ludzkie na Ziemi by zamarło (bez mężczyzn zresztą też).

Na stronie Unii Europejskiej przeczytać możemy, iż 22% kobiet doświadczyło fizycznej i/lub seksualnej przemocy ze strony obecnego lub poprzedniego partnera, a 43% przemocy psychologicznej⁷. Zaznaczono też, iż większość przypadków nie jest zgłaszana.

Zastanawiać może, dlaczego kobiety w krajach demokratycznych nie potrafią się zjednoczyć i trzeba aż wydawać ustawy gwarantujące ich liczbę w parlamentach. Wystarczyłoby, aby głos oddały na nazwiska kobiet znajdujące się na kartach do głosowania, by tych w rządzie było więcej. Tak się jednak nie dzieje. Z pewnością wpływ mają na to męskie struktury polityczne danej partii, promowanie liderów, wpływ mediów itp. Mimo wszystko przy odpowiednim zgraniu byłoby możliwe, aby to kobiety miały większość w sejmowych ławach. W pierwszym bezpośrednio wybranym Parlamencie Europejskim w 1979 roku odsetek kobiet wynosił 15,9%⁸. W lutym 2024 roku było już 39,8%.

Sławne kobiety

Pomimo dyskryminacji kobiet mamy w historii również takie, które rządziły krajem lub znacznie na niego wpłynęły:

• Kleopatra (69-30 p.n.e.) – ostatnia królowa Egiptu z dynastii Ptolemeuszy, znana z inteligencji, politycznej zręczności i romansów z Juliuszem Cezarem i Markiem Antoniuszem⁹.
• Joanna d’Arc (1412-1431) – francuska bohaterka narodowa, która odegrała kluczową rolę w wojnie stuletniej, przyczyniając się do zwycięstwa Francji nad Anglią¹⁰.
• Elżbieta I (1533-1603) – królowa Anglii znana z umacniania angielskiego imperium¹¹.
• Indira Gandhi (1917-1984) – pierwsza kobieta premier Indii, która pełniła funkcję przez 15 lat, wprowadzając liczne reformy i wpływając na politykę globalną¹².
• Margaret Thatcher (1925-2013) – pierwsza kobieta premier Wielkiej Brytanii, znana jako „Żelazna Dama”, która wprowadziła reformy gospodarcze i miała duży wpływ na światową politykę w latach 80.¹³

Dyskryminacja kobiet – podsumowanie

Mamy 2024 rok, a wciąż na świecie są kraje, w których kobiety spychane są na margines społeczny i traktowane z góry. Świat się jednak zmienia, a wraz z nim podejście do pań. W Unii Europejskiej wyraźnie widać działania zmierzające do zakończenia dyskryminacji. Niestety w wielu krajach problemem wciąż jest wieloletnia tradycja i błędne traktowanie religii jako przyzwolenie na dyskryminację.

Z drugiej strony kobiety swoim zachowaniem sobie nie pomagają, a często wręcz szkodzą. jeżeli na okładkach pism, reklamach, filmach i innych mediach widzi się na w pół roznegliżowane kobiety, które eksponują swoje ciało, to mężczyzna podświadomie może traktować je jako istotę gorszej kategorii. Niektórym sugeruje to, iż wartość kobiety zależy od jej wyglądu i atrakcyjności, a nie od tego, jakie ma wartości.

Wielu muzułmanów uważa, iż sytuacja kobiet w ich krajach znacznie się pogorszyła pod koniec XX wieku¹⁴. Uważa się, iż jednym z powodów może być bezpruderyjne i uwłaczające zachowanie kobiet w krajach Zachodu. Istniała obawa, iż kultura europejska może zniszczyć religię i kulturę islamską, dlatego też została zabrana im swoboda.

Dzielna kobieta

Na zakończenie tekst z Pisma Świętego, który docenia rolę kobiet, ale przez niektórych może być błędnie uznawany za zachętę do tego, by traktować kobietę jak służącą. Przypowieści Salomona 31,10-31 (BW):

Dzielna kobieta – trudno o taką – jej wartość przewyższa perły,

Serce małżonka ufa jej, nie brak mu niczego,

Gdyż wyświadcza mu dobro, a nie zło, po wszystkie dni swojego życia;

Dba o wełnę i len i pracuje żwawo swoimi rękami.

Podobna jest do okrętów handlowych, z daleka przywozi żywność.

Wstaje wcześnie, gdy jeszcze jest noc; daje żywność swoim domownikom, a swoim służącym, co im się należy.

Gdy zechce mieć rolę, nabywa ją, pracą swoich rąk zasadza winnicę.

Mocą przepasuje swoje biodra i rześko porusza ramionami.

Wyczuwa pożytek ze swojej pracy, jej lampa także w nocy nie gaśnie.

Wyciąga ręce po kądziel, swoimi palcami chwyta wrzeciono.

Otwiera swoją dłoń przed ubogim, a do biedaka wyciąga swoje ręce.

Nie boi się śniegu dla swoich domowników, bo wszyscy jej domownicy mają po dwa ubrania.

Sama sobie sporządza okrycia, jej szata jest z purpury i bisioru.

Mąż jej jest w bramach szanowany, zasiada w radzie starszych kraju.

Wyrabia spodnią bieliznę i sprzedaje ją, i pasy dostarcza kupcowi.

Dziarskość i dostojność jest jej strojem, z uśmiechem na twarzy patrzy w przyszłość.

Gdy otwiera usta, mówi mądrze, a jej język wypowiada dobre rady.

Czuwa nad biegiem spraw domowych, nie jada chleba nie zapracowanego.

Jej synowie nazywają ją szczęśliwą, jej mąż sławi ją, mówiąc:

Jest wiele dzielnych kobiet, ale ty przewyższasz wszystkie!

Zmienny jest wdzięk i zwiewna jest uroda, ale bogobojna żona jest godna chwały.

Oddajcie jej, co się jej należy! Niech ją w bramach wysławiają jej czyny!

Zapraszamy do lektury innych artykułów o podobnej tematyce:

• Chrześcijaństwo a tolerancja – na czym ona polega?
• Prawdziwa kobiecość
• Rasy ludzkie – co mówi nauka?
• Ewolucyjne źródła rasizmu

Przypisy

1. Kobiety w Arabii Saudyjskiej mogą prowadzić samochód. Ale ich życie wciąż jest trudne. Jakie mają prawa?, Newsweek.pl, 24.06.2018, https://www.newsweek.pl/swiat/spoleczenstwo/kobiety-w-arabii-saudyjskiej-moga-prowadzic-samochod/jhnf0r7 [dostęp: 23.07.2024].
2. Saudyjczyk będzie kierować komisją ds. kobiet. Obrońcy praw człowieka oburzeni, TVN24.pl, 29.03.2024, https://tvn24.pl/swiat/onz-saudyjczyk-bedzie-kierowac-komisja-ds-kobiet-obroncy-praw-czlowieka-oburzeni-st7844028 [dostęp: 23.07.2024].
3. D. Maczuga, Japonia prawie jak Arabia Saudyjska. Dlaczego nie jest to kraj dla kobiet?, Onet.pl, 09.05.2024, https://www.onet.pl/turystyka/innym-szlakiem/japonia-prawie-jak-arabia-saudyjska-dlaczego-nie-jest-to-kraj-dla-kobiet/4v2g5gb,30bc1058 [dostęp: 23.07.2024].
4. Zakaz noszenia okularów w pracy? Japonki protestują przeciwko dyskryminującemu dress code’owi, Forsal.pl, 16.11.2019, https://forsal.pl/artykuly/1439943,zakaz-noszenia-okularow-w-pracy-japonki-protestuja-przeciwko-dress-codeowi.html [dostęp: 23.07.2024].
5. P. Januszewska, To nie Koran prześladuje kobiety. To mężczyźni, KrytykaPolityczna.pl, 6.09.2021, https://krytykapolityczna.pl/swiat/to-nie-koran-przesladuje-kobiety-to-mezczyzni/ [dostęp: 23.07.2024].
6. W. MacDonald, Komentarz Biblijny do Nowego Testamentu, Wyd. Areopag, Jastrzębie Zdrój 2005, s. 323.
7. Działania UE w walce z przemocą ze względu na płeć, Europarl.Europa.eu, 12.04.2022, https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20210923STO13419/dzialania-ue-w-walce-z-przemoca-ze-wzgledu-na-plec [dostęp: 23.07.2024].
8. Kobiety w Parlamencie Europejskim (infografiki), Europarl.Europa.eu, 08.03.2024, https://www.europarl.europa.eu/topics/pl/article/20190226STO28804/kobiety-w-parlamencie-europejskim-infografiki [dostęp: 23.07.2024].
9. Kleopatra, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kleopatra [dostęp: 23.07.2024].
10. Joanna d’Arc, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Joanna_d’Arc [dostęp: 23.07.2024].
11. Elżbieta I Tudor, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Elżbieta_I_Tudor [dostęp: 23.07.2024].
12. Indira Gandhi, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Indira_Gandhi [dostęp: 23.07.2024].
13. Margaret Thatcher, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Margaret_Thatcher [dostęp: 23.07.2024].
14. Kobieta w islamie, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kobieta_w_islamie [dostęp: 23.07.2024].

© Źródło zdjęcia głównego: Canva