6 dni temu
W swojej praktyce twórczej analizuję współzależność człowieka i natury, a od kilku lat swoje poszukiwania skupiam na badaniu zachowań rodzin pszczelich, wskazując na ścisłą zależność między kondycją pszczół a dobrostanem ludzi.
Projekt „Biblioteka pszczół”, który opiera się na współpracy z lokalną społecznością i działaniu kolektywnym, ma skłaniać do krytycznej refleksji wobec wszechobecnego prymatu indywidualizmu. Zaprasza do udziału w realizacji wieloelementowej instalacji przestrzennej z tkanin z wosku pszczelego. W trakcie wydarzenia, podczas cyklicznych warsztatów, zainteresowane osoby będą miały szansę wpłynąć na kształt ekspozycji dokładając samodzielnie zrealizowany element. Przesuwam w ten sposób akcent z „ja” na „my”. Poprzez partycypacyjny charakter projektu autorstwo instalacji zostaje rozłożone na wiele jednostek, na wzór pracy pszczół w ulu, a jej wizualny efekt końcowy poznamy w momencie zakończenia całego wydarzenia 6 grudnia 2024.
Drobne otwory w świetlisto-żółtej materii tkanin tworzą strukturę przypominającą kod. Możemy nazwać go hipotetycznym zapisem „mowy” pszczelej w formie nieznanego nam pisma, a podążając tym tropem, całość instalacji Biblioteką lub Archiwum wiedzy, której nie potrafimy odczytać. Podobne w swej strukturze formy zapisu znamy z języka Braille’a, kodu Morse’a, z perforowanych kart pamięci pierwszych komputerów czy też z żakardowych krosien tkackich. Każdą tkaninę wykonuje się w parze i od komunikacji tych dwóch osób zależy jej wygląd. Odpowiednio przygotowana siatka jest zanurzana i przesuwana w ciekłym wosku pszczelim. Procesowi temu towarzyszy skupienie, a w kulminacyjnym momencie wyciągnięcia gotowej tkaniny w górę, satysfakcja i radość.
Imię i nazwisko autorki lub autora tkaniny jest wypisane na witrynie galerii. Witryna zagęszcza się tak, jak zagęszcza się wystawa. Przechodząc przez gęstą od tkanin i wypełnioną zapachem wosku przestrzeń galerii, dojdziemy do ściany z wystającymi używanymi rękawicami pszczelarskimi. Są one ułożone w układ liter z polskiego alfabetu języka migowego w wyraz podsumowujący wydarzenie – RAZEM.
Istotą projektu jest spotkanie, kooperacja i komunikacja służąca nie tyle przekazywaniu informacji, co nawiązywaniu relacji i budowaniu więzi. Rozumiane są one jako punkt wyjścia do tworzenia nowych modeli myślenia o przyszłości, której niepewność w obliczu zmian klimatycznych przeczuwamy (i już doświadczamy). Kryzys środowiskowy, do którego doprowadził człowiek i który się pogłębia, będzie miał długotrwałe konsekwencje, zarówno dla nas, jak i innych gatunków. W tym kontekście warto zadać pytanie: jakie strategie przetrwania zaobserwowano u innych gatunków na przestrzeni setek milionów lat? Czy były to strategie indywidualne i egoistyczne, czy też kolektywne i wspólnotowe, zorientowane na relacje społeczne oraz troskę o dobro wspólne? Dzięki którym z nich łatwiej było pokonać trudności adaptacyjne w przystosowaniu się do zmieniających się warunków środowiskowych?
Kwestia budowania wspólnoty jest istotna w każdym porządku społecznym. Ważna jest z jednej strony pielęgnacja autonomii jednostki, a z drugiej przynależność do społeczności. Podobnie jak u pszczół, gdzie o przetrwaniu i rozwoju rodziny decyduje współzawodnictwo i współpraca. Analizy społeczeństwa nowoczesnego wskazują na prym indywidualizmu. Indywidualizm uważa się za integralny komponent nowoczesności. Społeczeństwo staje się mniej sprawne, gdy zabraknie kapitału społecznego pod postacią zaufania. Bez niego bardzo trudno o chęć współpracy jednostek na rzecz dobra wspólnego.
tekst: Michał Smandek
Projekt sfinansowano ze środków Fundacji Artystyczna Podróż Hestii.
Partner Fundacja Artystyczna Podróż Hestii i STU ERGO Hestia S.A.
