Bezpieczny styl przywiązania – na czym polega?

Zdjęcie: bezpieczny-styl-przywiazania

W połowie XX wieku John Bowlby i jego współpracowniczka Mary Ainsworth prowadzili badania, by poznać, w jaki sposób tworzy się więź między dzieckiem a jego głównym opiekunem oraz jaki wpływ na rozwój i późniejsze życie ma zaburzenie tej więzi. w tej chwili wyróżniamy cztery podstawowe typy przywiązania: bezpieczny (ten prawidłowy), lękowo-unikający, lękowo-ambiwalentny oraz lękowo-zdezorganizowany¹.

Dzieciństwo ma wpływ na dorosłe życie

Dlaczego tak ważne jest, by wytworzyć w okresie dzieciństwa bezpieczny styl przywiązania? Dorośli wychowywani w ten sposób mają umiejętność tworzenia autonomicznej więzi. Przejawia się to lepszym wykorzystaniem potencjału inteligencji, dobrą regulacją emocji, większą odpornością na stres, niezależnością i zaradnością w życiu. W przyszłości takie dzieci tworzą dobre relacje z innymi ludźmi, mają szacunek do samych siebie oraz wewnętrzne poczucie tego, iż inni też ich szanują².

Bezpieczny styl przywiązania, czyli jaki?

Skoro tak wiele zalet ma wytworzenie tego rodzaju więzi w dzieciństwie, w jaki praktyczny sposób można to osiągnąć? Jakie zachowania rodziców prowadzą do wytworzenia bezpiecznego stylu przywiązania? Najkrócej mówiąc, to połączenie zaspokojenia potrzeb fizycznych dzieci wraz z zaspokojeniem ich potrzeb emocjonalnych. To okazywanie im miłości i uwagi w taki sposób, by czuły się kochane i bezpieczne.

Zapewnić poczucie bezpieczeństwa

„Jeśli chodzi o zadbanie o bezpieczeństwo i poczucie bezpieczeństwa dzieci, rodzice mają dwa główne zadania: pierwsze polega na chronieniu ich przed krzywdą, drugie natomiast na tym, by samemu nie stać się źródłem strachu i zagrożenia”³.

Zapewnienie bezpieczeństwa dotyczy nie tylko uchronienia dziecka przed fizyczną krzywdą, choć jest to bardzo ważne. Równie istotne jest zatroszczenie się o bezpieczeństwo emocjonalne i relacyjne. Co zrobić, gdy jako rodzice zawiedziemy? Czy niezamierzone dopuszczenie do urazu fizycznego lub wybuch złości przekreśla teraz całkowicie szansę na stworzenie w przyszłości autonomicznej więzi? Nie. Ale ważne jest, co jako opiekunowie zrobimy potem. Czy dążymy do naprawy sytuacji. Czy potrafimy przeprosić za swoje błędy. W końcu – czy podejmujemy widoczne dla dziecka działania, by nie dopuszczać do podobnych zdarzeń w przyszłości.

W każdej sytuacji, gdy dziecko nawiązuje z nami kontakt, a my odpowiadamy mu wrażliwą, pełną empatii reakcją, budujemy w nim poczucie bezpieczeństwa. Podobnie dzieje się, gdy ratujemy je z trudnej sytuacji – sprawiamy wówczas, iż wzrasta w nim pewność, iż nie jest zdane samo na siebie. Czasami wśród rodziców panuje pogląd, iż cierpienie i trudne wydarzenia pomagają dziecku stać się bardziej odpornym i silnym człowiekiem. Jest to prawda tylko i wyłącznie w sytuacji, gdy jako opiekunowie jesteśmy obok nich w tych trudnościach gotowi do pomocy.

Nie bójmy się być wsparciem dla dzieci w takich sytuacjach. Nie wyrosną na osoby niezaradne. Wręcz przeciwnie – poczucie bezpieczeństwa zbudowane w dzieciństwie da im nieograniczoną autonomię, zaradność życiową i poczucie sprawczości choćby w obliczu bardzo trudnych wydarzeń.

Dostrzec potrzeby i pragnienia dziecka

Do podstawowych potrzeb dzieci należą: zaspokojenie uczucia głodu, odpowiednia ilości snu, komfort i możliwość wypróżnienia, czystość, nawodnienie, ale także warunki do swobodnego odkrywania świata, spotykania się z innymi, przebywania na świeżym powietrzu, oraz potrzeba bliskości, bycia zauważonym i docenionym. Ważne jest dla nich poczucie, iż mogą podejmować decyzje w niektórych obszarach, iż są częścią społeczności, iż mają swoje miejsce w życiu rodziny.

Ukoić i być, gdy czuje się źle

Czy przytulania i wspierania ciepłymi słowami może być za dużo? Czy noszenie, głaskanie i okazywanie troski może sprawić, iż dzieci wyrosną na niezaradnych dorosłych? Czy okazywanie czułości ma swoje granice wiekowe lub jest uzależnione od płci? Jest całkowicie zrozumiałe, iż pokolenie osób, które przeżyło wojnę i skrajnie trudne warunki życia, chciało wychować dzieci na odporne, silne jednostki, które lepiej poradzą sobie z podobnymi wydarzeniami w przyszłości.

Brak miłości, twarda ręka i zostawianie dziecka samego z problemem dawało w dorosłości skutek odwrotny. A troska, przytulenie, ciepłe słowa i miłość pomagały dzieciom wyrosnąć na inteligentnych emocjonalnie ludzi, odpornych na stres i niebojących się podejmowania najcięższych wyzwań.

Zapraszamy również do przeczytania poniższych artykułów z serii Jak dawać miłość dziecku, aby czuło się naprawdę kochane:

• cz. 2: Jak okazywać dziecku bezwarunkową miłość?
• cz. 6: „Randki” z dzieckiem
• cz. 7: Jak słuchać, aby dziecko czuło się słyszane

Przypisy

1. Anna Jakóbik, Jak tworzy się więź? 4 typy przywiązania, Natuli – dzieci są ważne, https://dziecisawazne.pl/jak-tworzy-sie-wiez-4-typy-przywiaznia/ [dostęp: 15.01.2025].
2. Daniel J. Siegel, Tiana Payne Bryson, Potęga obecności, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2020, s. 56-58.
3. Tamże, s. 107.

© Źródło zdjęcia głównego: Canva.