Układ odpornościowy chroni organizm przed zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, dzięki złożonej grupie komórek i narządów. Przeważnie reaguje on w sposób adekwatny do poziomu ewentualnego zagrożenia. Czasem jednak, poprzez swoje niewłaściwe działanie, może stać się przyczyną wystąpienia nieprzyjemnych symptomów. Biorąc pod uwagę standardową definicję alergii, można o niej mówić wtedy, gdy organizm odpowiada zbyt reaktywnie na substancje znajdujące się w otaczającym środowisku. W standardowych warunkach powinny być one ignorowane przez ustrój, ale z powodu występowania niewspółmiernie silnych reakcji określa się je mianem alergenów.
Objawy alergii pokarmowej u kota – po czym można ją rozpoznać?
Kocia natura jest specyficzna, o czym nie trzeba przekonywać większości opiekunów. Drapieżniki te odziedziczyły po swoich przodkach rozmaite cechy, wśród których znajduje się niechęć do okazywania uczucia dyskomfortu i bólu. W naturalnym środowisku jest to zwierzę będące zarówno drapieżnikiem, ale także ofiarą, dlatego okazywanie jakiekolwiek słabości byłoby niczym wystawienie się na celownik większemu i sprawniejszemu łowcy. To maskowanie objawów bólu oraz zdecydowanie rzadsze niż u psów występowanie alergii sprawiają, iż często ciężko jest zauważyć na pierwszy rzut oka, iż coś doskwiera pupilowi.
Chociaż alergia u kota może mieć bardzo różne oblicza, to najczęściej wymienia się alergie pokarmowe oraz środowiskowe. Alergeny aktywizują układ odpornościowy i w następstwie tego działania pojawiają się następujące objawy:
- świąd (np. uporczywe drapanie skóry karku, za uszami),
- nadmierne wylizywanie konkretnych partii ciała, zwiększona chęć do autopielęgnacji,
- występowanie zmian skórnych (np. zaczerwienienie, łupież),
- zmatowienie sierści, łamliwość i pogorszenie stanu włosów.
Co może być przyczyną alergii pokarmowej?
Wystąpienie objawów alergii będzie powiązane z reakcją układu odpornościowego na konkretny alergen. W przypadku alergii pokarmowej będzie to związane ze spożyciem uczulającego składnika. Nie zawsze jednak diagnoza jest prosta, ponieważ nie każda nieprawidłowa reakcja będzie się wiązała od razu z pojęciem alergii, dlatego nie można do niej zakwalifikować każdego niepożądanego objawu. Warto w ustalaniu przyczyny przeanalizować kwestię związaną z AFR (adverse food reaction) – nieprawidłową reakcją pokarmową.
AFR, czyli nieprawidłowa reakcja pokarmowa
Mianem AFR w uproszczeniu określa się nieprawidłową reakcję organizmu występującą po spożyciu danego pokarmu (mogą to być także konkretne składniki pokarmowe lub związki chemiczne stanowiące składnik pożywienia). Jednak w przypadku AFR nie zawsze jest to związane z uruchomieniem działania mechanizmów odpornościowych. W związku z tym nie można mówić tutaj o występowaniu alergii pokarmowej. Niemniej, w przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów, warto niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Wśród nieimmunologicznych reakcji pokarmowych można wymienić:
- nadwrażliwość pokarmową,
- reakcje toksyczne,
- awersję pokarmową.
Warto pamiętać, iż wszystkie rodzaje AFR mogą wiązać się z podobnymi objawami, co sprawia, iż są notorycznie mylone z alergią pokarmową. Zarówno leczenie alergii pokarmowej, jak i innych reakcji organizmu musi zostać wdrożone, natomiast najważniejsze jest dokładne zidentyfikowanie źródła problemu.
Objawy alergii pokarmowej a AFR u kota
W przypadku alergii pokarmowej można mówić o szerokim spektrum symptomów klinicznych. Jak wcześniej wspomniano, wśród objawów znajduje się niesezonowy świąd i często towarzyszące mu zmiany skórne (np. zaczerwienienia, miejscowe wyłysienia). Oprócz tego mogą pojawić się także kwestie związane z zaburzeniem procesu trawienia i funkcjonowania układu pokarmowego (bóle brzucha, wymioty, biegunka).
Przy AFR zwykle nie pojawia się świąd, co może być istotną wskazówką w rozpoznaniu. Nie jest to jednak oczywiście reguła, bo uporczywe swędzenie może być także związane z innymi, współistniejącymi schorzeniami. Jak widać, diagnostyka wcale nie jest tak prosta i wymaga czasu. zwykle po konsultacji z lekarzem weterynarii zalecane jest zastosowanie diety eliminacyjnej.
Wprowadzenie diety eliminacyjnej – kot alergik pod lupą
Dieta eliminacyjna wiąże się z oparciem zwierzęcego menu na tylko jednym, adekwatnie tolerowanym przez zwierzę źródle białka. Co oznacza „właściwie tolerowane”? Nic innego jak fakt, iż po spożyciu tego składnika nie występują niepokojące objawy. Stosowana, monoproteinowa dieta powinna trwać minimum 8 tygodni, chociaż niektórzy specjaliści rekomendują jej stosowanie choćby przez 12 tygodni.
Ustalone menu powinno być przestrzegane bardzo restrykcyjnie, ponieważ każda ilość innego białka jest w stanie zaburzyć wynik. Następnym krokiem po długim okresie stabilizacji jest przeprowadzenie próby prowokacyjnej z użyciem białka, które jest podejrzewane o spowodowanie wystąpienia niepożądanych objawów. jeżeli nawrócą one po jego podaniu, można z bardzo dużym prawdopodobieństwem potwierdzić kwestię występowania niepożądanej reakcji pokarmowej lub choćby alergii pokarmowej.
Jakie produkty najczęściej wywołują alergię pokarmową u kota?
W specjalistycznej literaturze znajduje się wiele opracowań pochylających się nad wskazaniem alergenów pokarmowych u kotów. Wśród białek zwierzęcych jest to np. wołowina i nabiał, a roślinnych – pszenica.
Co ważne, można stosować dużą liczbę bezpiecznych źródeł protein, uważanych za hipoalergiczne. Warto pamiętać, iż określenie to jest równoznaczne z możliwym minimalizowaniem ryzyka wystąpienia objawów alergii pokarmowej, a nie całkowitym jej zniwelowaniem. Wśród bezpieczniejszych białek można wymienić np. ryby oraz owady.
Białko z owadów dla kotów alergików
Jeżeli u danego kota stwierdza się występowanie niepożądanych reakcji pokarmowych na wiele różnych białek, warto zastosować w diecie eliminacyjnej białko owadów. Ta obiecująca, hipoalergiczna i lekkostrawna dawka protein stanowi doskonałą alternatywę do żywienia zwierząt, u których tradycyjne źródła białek nie pomagają w wyciszeniu objawów chorobowych. W linii karm weterynaryjnych Brit Veterinary Diet znajduje się specjalna formuła, w której składzie znajdują się białka owadzie – Brit Ultra-Hypoallergenic.
Wybrane owady stanowią doskonałe źródło energii i białka, a także tłuszczów, węglowodanów i witamin. Zawartość protein w mączce owadów może sięgać do 60% w suchej masie, a ich strawność przekracza poziom 90%. Insekty mogą więc z powodzeniem figurować na szczycie listy najbardziej wartościowych składników diety. w tej chwili ponad 2 tysiące różnych owadów jest uznawanych za jadalne i mogą być one spożywane zarówno przez koty, jak i ludzi.
Oczywiście dieta na bazie owadów nie musi być stosowana wyłącznie przez zwierzęta borykające się z AFR. Dietoterapia z użyciem insektów może pomóc w leczeniu różnych schorzeń dermatologicznych (np. atopowe zapalenie skóry) lub nawracających zapaleń przewodu słuchowego. Możliwość długoterminowego stosowania tego rodzaju protein jest także wartościowa w terapii zapaleń jelit lub przewlekłych biegunek.
