ADHD u dzieci – czym się objawia i jak je leczyć?

Zdjęcie: adhd-u-dzieci

ADHD to neurologiczne zaburzenie, które bardzo wpływa na codzienne funkcjonowanie dziecka. Objawia się przede wszystkim nadpobudliwością, zachowaniami impulsywnymi oraz problemami z koncentracją. Wiele dzieci cierpiących na ADHD ma problemy w nauce oraz w relacjach z rówieśnikami. Rodzice i nauczyciele dziecka mogą nie zdawać sobie sprawy, iż rzeczywistą przyczyną problemów w nauce i zachowaniu jest ADHD, a nie brak dyscypliny. Wczesna diagnoza i leczenie tego zaburzenia może znacząco poprawić jakość życia dziecka. Z tego artykułu dowiesz się, czym jest ADHD, jakie są jego objawy i jak skutecznie leczyć to zaburzenie.

ADHD – czym jest?

ADHD – co to jest? ADHD (ang. attention deficit hyperactivity disorder) oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jest to zaburzenie neurologiczne, które charakteryzuje się wyraźnie określonymi objawami, takimi jak:

• trudności w skupieniu uwagi i utrzymaniu koncentracji;
• porywczość;
• nadpobudliwość.

Jest to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych u dzieci, ale może również dotykać dorosłych. ADHD występuje u 5% dzieci i najczęściej jest wykrywane u dzieci w wieku od 6 do 9 lat. Zaburzenie to diagnozuje się częściej u chłopców niż dziewczynek.

Skąd się bierze ADHD u dzieci?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi jest związany z zaburzeniami funkcjonowania centralnego układu nerwowego. ADHD kwalifikuje się do zaburzeń neurorozwojowych. Ostatnie badania wykazują, iż ADHD jest związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem określonych obszarów w mózgu, szczególnie kory przedczołowej i jąder podstawnych. Nierównomierny rozwój poszczególnych struktur mózgu sprawia, iż powstaje wiele zaburzeń na tle neurologicznym.

Kora przedczołowa jest odpowiedzialna za funkcje wykonawcze, takie jak planowanie, organizacja, impulsywność oraz kontrola uwagi. Jądra podstawne są odpowiedzialne za regulacje ruchów i procesy związane z motywacją i nagradzaniem.

Dziecko może dziedziczyć ADHD, jeżeli zaburzenie to zostało zdiagnozowane u jednego z jego rodziców.

Rozwojowi ADHD sprzyjają takie czynniki jak:

• urazy głowy,
• niska waga urodzeniowa,
• niewłaściwa dieta dziecka, pozbawiona niezbędnych składników do prawidłowego rozwoju, pełna sztucznych barwników i konserwantów,
• palenie tytoniu, spożywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych w czasie ciąży przez matkę dziecka,
• narażenie na toksyny w środowisku (np. ołów),
• stresujące warunki rodzinne i społeczne.

Jak rozpoznać ADHD u dzieci?

Rozpoznanie ADHD u dziecka opiera się na obserwacji jego zachowań oraz ocenie objawów przez specjalistów, takich jak psycholog czy psychiatra dziecięcy. w tej chwili identyfikuje się trzy główne symptomy ADHD, które występują u większości dzieci. Do tych objawów zaliczają się:

Zaburzenia koncentracji: Dziecko ma trudności z utrzymaniem koncentracji, łatwo się rozprasza i często nie kończy rozpoczętych zadań. Ma problemy w nauce i z wykonywaniem obowiązków domowych. Często gubi swoje rzeczy.

Hiperaktywność: Dziecko jest nadpobudliwe, ma problemy z usiedzeniem w jednym miejscu w ciszy. Jest ciągle w ruchu, choćby podczas siedzenia często się wierci i porusza.

Impulsywność: Dziecko działa bez zastanowienia. Ma problemy z uczestniczeniem w spokojnych zabawach. Jest gadatliwe i nie umie czekać cierpliwie na swoją kolej.

Zdj. 1. ADHD u dzieci.

Czy ADHD może wystąpić u niemowlaka?

Mimo iż objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej są zwykle diagnozowane u starszych dzieci, które uczęszczają już do szkoły, to jednak można dostrzec pierwsze symptomy ADHD u niemowlaka. Rodziców i opiekunów dziecka poniżej 1 roku życia powinny zaniepokoić takie objawy jak:

• nadmierna płaczliwość i trudności w uspokojeniu dziecka,
• problemy ze snem malucha i częste jego przebudzanie się w nocy,
• nadpobudliwość, niemowlak jest w ciągłym ruchu,
• dziecko ma problem z utrzymaniem uwagi choćby na krótki czas,
• niemowlak gwałtownie się irytuje i często zmienia się jego nastrój,
• maluch często niszczy swoje zabawki.

Symptomów nie należy lekceważyć. jeżeli zauważymy objawy ADHD u niemowlaka, to powinniśmy jak najszybciej udać się do neurologa dziecięcego. Specjalista przeprowadzi odpowiednie badania, aby postawić adekwatną diagnozę. o ile lekarz oceni stan zdrowia dziecka jako dobry, wówczas należy umówić się na wizytę do psychologa dziecięcego.

Pierwsze objawy ADHD u dzieci w wieku przedszkolnym?

Dzieci w wieku przedszkolnym wykazują pierwsze objawy ADHD, które mogą obejmować:

Problemy z koncentracją:

• dziecko sprawia wrażenie, jakby nie słuchało, co się do niego mówi, lekceważy instrukcje i polecenia swoich opiekunów lub wykonuje je niewłaściwie;
• maluch ma trudności z utrzymaniem skupienia na jednym zadaniu i nie potrafi skoncentrować się odpowiednio długo, w przeciwieństwie do swoich rówieśników;
• przedszkolak niszczy swoje zabawki, gubi swoje rzeczy – robi to i celowo, i nieumyślnie;
• dzieci z ADHD niechętnie uczą się nowych rzeczy i unikają zabaw i zadań, w których mają trudności.

Hiperaktywność:

• dziecko jest nadpobudliwe, ma problem z wysiedzeniem w miejscu, np. w trakcie jedzenia;
• ma nieustanną energię, jest w ciągłym ruchu i trudno mu się uspokoić;
• jest hałaśliwe, często krzyczy i biega;
• często przerywa innym i wtrąca się do rozmowy dorosłych.

Impulsywność:

• dziecko jest gadatliwe, nie potrafi poczekać na swoją kolej, bywa złośliwe;
• szybko się irytuje i reaguje emocjonalnie, ma trudności z kontrolowaniem swoich emocji;
• ma problemy z przestrzeganiem zasad, nie reaguje na kary, ciągle popełnia te same błędy;
• bardzo często wchodzi w konflikty z rodzicami i rówieśnikami.

Zdj. 2. ADHD u dzieci.

Jakie są rodzaje ADHD u dzieci?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej ADHD u dzieci można podzielić na trzy główne typy:

Typ z przewagą nadpobudliwości–impulsywności – bardzo często jest diagnozowany u chłopców, objawia się nadpobudliwością i impulsywnością, problemami ze spokojnym siedzeniem w jednym miejscu.

Typ z przewagą deficytu uwagi – przejawia się częściej u dziewczynek, charakteryzuje się trudnościami z utrzymaniem koncentracji, uwagi i ze słuchaniem. Dzieci te często zapominają o codziennych obowiązkach, mają problemy z organizacją zadań i łatwo się rozpraszają. Często wydają się być nieobecne duchem.

Typ mieszany – dzieci z tym typem wykazują objawy zarówno nadpobudliwości–impulsywności, jak i deficytu uwagi. Ten typ jest najczęściej występujący. Diagnozuje się go u chłopców i dziewczynek.

Jak wyciszyć dziecko nadpobudliwe, czyli leczenie ADHD u dzieci

Podejście terapeutyczne w przypadku wystąpienia ADHD u dzieci jest elastyczne i uwzględnia:

• wiek dziecka;
• stopień nasilenia objawów;
• inne dolegliwości.

Metody terapeutyczne stosowane u dzieci z ADHD obejmują:

• wsparcie edukacyjne – rodzice i opiekunowie dziecka zapoznają się z technikami i metodami radzenia sobie z problematycznymi zachowaniami dziecka,
• terapię behawioralną – skoncentrowana jest ona na modyfikowaniu niepożądanych zachowań dziecka i metodach, które zwiększają zdolność koncentracji i skupienia dziecka,
• psychoterapię – polecana w celu wsparcia emocjonalnego dziecka, poprawy jego samooceny, rozwijania umiejętności społecznych oraz radzenia sobie ze stresem,
• integrację sensoryczną – stosowana w celu poprawy przetwarzania bodźców sensorycznych przez dziecko,
• farmakoterapię – jest wskazana, gdy wyżej wymienione metody nie przyniosą żadnych rezultatów.

Leki stosowane u dzieci mogą złagodzić jedynie objawy. Leczenie farmakologiczne nie ma żadnego wpływu na wyeliminowanie przyczyny zaburzeń. Farmakoterapia pomaga poprawić funkcjonowanie dziecka w codziennym życiu, jednak nie zastępuje form innych terapii i wsparcia.

Najczęściej w leczeniu ADHD stosuje się leki, które poprawiają koncentrację, takie jak metylofenidat. W przypadku braku pożądanych efektów lekarze mogą również przepisać atomoksetynę. Leczenie powinno odbywać się pod stałą opieką psychiatry.

Nieleczone ADHD może powodować liczne komplikacje zdrowotne, emocjonalne i społeczne. Problemy z koncentracją przede wszystkim przełożą się na słabe wyniki w nauce. Dodatkowo dzieci mogą doświadczać problemów społecznych, które będą efektem trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji z rówieśnikami oraz częstych konfliktów z otoczeniem. Dlatego warto nie bagatelizować pierwszych objawów ADHD i skonsultować je ze specjalistą.

Zachęcamy do przeczytania artykułów o podobnej tematyce:

• Terapie z udziałem zwierząt
• Czym jest rodzicielstwo bliskości? Jak budować silne więzi z dziećmi od pierwszych dni życia
• HNB – kim jest High-Need Baby?

Źródła

1. https://www.doz.pl/czytelnia/a1701-ADHD__przyczyny_objawy_leczenie_zespolu_nadpobudliwosci_psychoruchowej
2. https://psychomedic.pl/pierwsze-objawy-adhd-poradnik/
3. https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/adhd-u-dzieci-objawy-rodzaje-leczenie